امروز دوشنبه 05 آذر 1403
صفحه اصلی | درباره ما | تماس با ما

تاریخچه آموزش و پرورش پیش از دبستان در ایران

 0

سابقه آموزش و پرورش پیش از دبستان در ایران خیلی طولانی نیست و می‌توان گفت با مدرنیزه شدن ایران، مهد کودکها و کودکستانها آخرین مراحلی بودند که به آموزش و پرورش ایران افزوده شدند. در اوایل این مراکز مخصوص خانواده های مرفه بود،‌در سال 1303 شورای عالی فرهنگ، آئین نامه مکتب خانه ها را که فقط قابل اجرا در تهران بود، تصویب کرد. اولین امتیاز رسمی تأسیس مهدکودک به 50 سال پیش بر می‌گردد که خانم «برساوه» صاحب امتیاز اولین مهدکود ک در تهران بودند،‌اما پیش از این تاریخ کودکستانهای دیگری در ایران مشغول فعالیت بودند، مهدکودک جلفای اصفهان که زیر نظر کلیسای ارامنه بود و چند سال قبل صدمین سالگرد تأسیس خود را سپری کرد، در 70 سال پیش خانم «البیس فراهانیان» که دوره مربیگری را در روسیه دیده بود، کار جدی خود را برای تأسیس کودکستان در تهران آغاز کرد. در 79 سال پیش نیز آقای جبارباغچه بان (1303)در تبریز و خانم قمر دولت آبادی در اصفهان کودکستانهایی را برای کودکان تأسیس کردند. البته قبل از تأسیس دوره پیش از دبستان، با تأسیس دوره دبستان گروهی به عنوان مستمع آزاد به کلاس اول می آمدند، بدون آنکه دانش آموز رسمی محسوب شود. از سال 1330 نیز کودکستانهای متعددی در تهران و در شهرهای بزرگ ایران با روش های جدید تأسیس شدند. کودکستانهای فرهاد،‌مهران، روش نو،شیوا و کوشش کودکستانهای موفق این دوره هستند. در سال 1340 اداره کودکستانها به اداره کل تعلیمات ابتدایی واگذار شد، در سال 1346 نیز مراکز برای تربیت نیروی انسانی مورد لزوم کودکستانها ایجاد گردید. از سال 1345 تا 1375 دوره های آموزشی متعددی توسط مؤسسه های گوناگونی از جمله «سازمان زنان» و «بهزیستی»و «انجمن زنان یهود» برای تربیت مربی تشکیل شد. این دوره یکی از دوره های مهمی است که در نظامهای آموزش و پرورش کشورهای پیشرفته مورد توجه قرار گرفته است، دوره ای که به تناسب امکانات، موقعیت و مقتضیات هر کشوری کودکان 3 تا 6 سال درآن پرورش می‌یابند. در ساختار نظام آموزش و پرورش ایران از سال 1345تاکنون دوره‌کودکستان به عنوان اولین دوره پیش ازدبستان مطرح بوده است. در سال 1349 وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد که:«کودکستان یک واحد تربیتی است که به وسیله یا با اجازهآموزش و پرورش برای کودکانی که در سنین پیش از ورود به دبستان هستند، تأسیس می‌شود. در این آئین نامه هدف از تأسیس کودکستان،‌چگونگی انتخاب مدیر و مربیان و وظایف آنها، موقعیت ساختمانی و وسایل،‌مقررات بهداشتی و اصول برنامه کار کودکستانها مطرح شده است.»

در سال 1363 تحت قانونی گذراندن دوره های آمادگی برای ورود به کلاس اول دبستان اجباری شد، آموزش و پرورش در هر مدرسه ابتدایی, کلاس آمادگی را برای کودکان تشکیل داد، اما از سال1368 آموزش و پرورش این قانون را لغو و تمام دوره های آمادگی تابعه خود را منحل کرد، اما مهد کودکها و کودکستانهای دولتی،‌خصوصی و یا وابسته به اداره ها و شرکت ها (کارخانه) هنوز دوره آمادگی را برای کودکان خود دارند. بر اساس آمار در سال تحصیلی 1377 1376تعداد 204643 کودک در 3458 آموزشگاه حضور داشته اند که 100342 نفر آنها دختر بوده اند. در حال حاضر به غیر از دوره های کوتاه مدتی که سازمان بهزیستی برای تربیت مربی دارد، درچند دانشکده در تهران (دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران و دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی علامه طباطبایی) و در چند شهر دیگر رشته آموزش و پرورش پیش دبستانی و دبستانی تدریس می‌شود،‌البته دوسالی است که دوره کارشناسی ارشد این رشته نیز در دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی دایر گردیده است،‌اما سؤالی که مطرح می‌شود این است که چرا چنین مراکزی در ایران به وجود آمد؟ اولین پاسخی که به ذهن می‌رسد این است که صنعتی شدن جوامع و اشتغال مادران عامل ایجاد این دوره است و شاید این مهم ترین عامل باشد، ولی آماده کردن کودکان برای ورود به دبستان نیز می‌تواند دلیل قابل دفاعی باشد، به هر حال بعد از گذشت 50 سال و کمی بیشتر از آموزش رسمی،‌هنوز دوره های پیش از دبستان برای کودکان اجباری نیست و آمارهانشانگرآن است که تعداد کمی از کودکان این دوره را گذرانده اند و یا می‌گذرانند. مراکز پیش دبستانی در ایران شامل سه دوره یعنی: مهد کودک (35 سال)، کودکستان (36 سال) و آمادگی (67 سال) می‌شود. سازمان بهزیستی تقریباً بر تمامی مهد کودکها و کودکستانهای دولتی و غیر دولتی (البته به غیر از مراکز پیش از دبستان آموزش و پرورش) نظارت دارد و سعی می‌کند با دوره های کوتاه مدت مربیان این گونه مراکز را آموزش دهد. مهدکودکها و کودکستانهای آموزش و پرورش فقط اختصاص به مادران معلم دارد و مانند اداره ها و مؤسسات و کارخانه ها عمل می‌کند که برای پرسنل زنان شاغل خود چنین مهدهایی را سرپرستی می‌کنند. از آنجائیکه جبار عسگرزاده (باغچه بان) نقش کلیدی در گسترش مراکز پیش از دبستان داشته است، ‌به طور گذرا، زندگی و تلاشهای او ذکر می‌شود.

وی درسال 1264شمسی در شهر «ایروان» متولد شد، اوتحصیلات خود را در مساجد و مبتنی بر اصول قدیمی به انجام رساند. در سن 15 سالگی مجبور به ترک تحصیل شد. در دوره جوانی به جمع خبرنگاران روزنامه های قفقاز پیوست و در روزنامه فکاهی ملا نصیرالدین قلم زنی کرد؛ در اواخرجنگ جهانی اول پس از فوت پدر و مادرش در سال 1298، راهی سرزمین پدری شده با مرارات بسیار خود را به مرند رساند و پس از اقامت در مرند به عنوان آموزگار در مدرسه احمدیه آن شهر به کار پرداخت؛ این کلید و آغاز خدمات ارزشمند او به ایران بود. وی در سال 1299 به استخدام رسمی آموزش و پرورش در آمد و در دبستان دانش به اشتغال‌پرداخت،‌وی در ابتدا فقط ده شاگرد داشت و دلیل این کمی فقر خانواده ها و تکفیر مکتب داران بود.

او از همان ابتدا روش سنتی تدریس را کنار گذاشته و از روش جدید سود برد که این عمل با استقبال رئیس فرهنگ وقت تبریز روبرو شد. وی پس از مدتی تصمیم به ایجاد کلاسی برای کرو لال‌ها گرفت که با واکنش شدید رئیس فرهنگ وقت روبرو شد و تأکید کرد که ما به آموزش زبان فارسی به مردم ترک زبان بیشتر نیاز داریم تا زبان دارکردن کرو لال ها، ولی ایشان با تمام حساسیت و سختی ها، به این امر مبادرت ورزید و بنیانگذار حرکتی نو در آموزش به کودکان کرو لال گردید، امروزه مدرسه کودکان جبار باغچه‌بان،‌به باغ باغچه‌بان معروف است.

تبلیغات متنی