امروز یکشنبه 18 شهریور 1403
صفحه اصلی | درباره ما | تماس با ما

نقش مدارس در پیشگیری از آلودگی محیط زیست

 0

آلودگی محیط زیست از اساسی ترین چالش های عصر ماست. آلودگی هر روزه ی هوای کلان شهرها در روزهای سرد سال ٬ آلودگی آب ها ٬ جنگل ها ٬ کوه ها و دریاها که ضرورت چاره اندیشی پیرامون حل مشکلات موجود را آشکار می کنند. در این راستا باید تعریف خود را از آلودگی و بسترهای ایجاد آن ارائه دهیم.

آلودگی عبارت است از هر آن چیزی که به عنوان زباله یا دور ریز در جایی که نباید رها شود و مشکلاتی را از نظر زیبایی بصری ٬ بهداشتی و آسایش افراد همراه با ضرر و زیان ٬ ایجاد کند.

گاهی چشمان ما به دیدن ناپاکی ها عادت می کنند و این بزرگ ترین خطری ست که با آن مواجه هستیم. همه ی ما بارها و بارها دیده ایم که افراد زباله های خود را در طبیعت رها می کنند. بدون آین که بابت این کار ضد ارزش و ضد فرهنگی خود شرمنده و یا خجالت زده باشند. حاشیه ی پیاده رو ها و خیابان ها ی ما پر از زباله است. از آن بدتر مناظر و چشم اندازهای طبیعی هستند که مزین به اقسام زباله اند. بدون اغراق باید گفت هر جا که پای گردشگری باز شده زباله بر جای مانده و بخشی از محیط طبیعی آن محل در معرض آسیب قرار گرفته است. معلوم نیست ما باید چه کسی را مسئول این همه آشفتگی بدانیم؟

استان های شمالی کشور ما که از جاذبه های گردشگری فراوان برخوردارند و مسافرت به آن ها کم هزینه است در معرض بیشترین صدمات قرار گرفته اند. ساحل زیبای خزر آلوده است. کوه های سرسبز و زیبای شمال بیش از سبزه و درخت زباله در خود جای داده اند ٬ فاضلاب روستائیان در رودها و نهر ها رها شده و انباشت زباله هنوز هم ادامه دارد.

همه ی ما به دفعات افرادی را که به راحتی شیشه ی اتومبیل خود را پایین می کشند مقداری زباله در طبیعت رها می کنند و بی تفاوت به مسیرشان ادامه می دهند دیده ایم. پس معلوم می شود یک خلل فرهنگی عمیق وجود دارد و ما برای حل این مشکل هنوز مصمم نیستیم یا شاید اصلا مشکلی نمی بینیم که این خود مشکل بزرگ تری ست.

من فکر می کنم با توجه به اهمیت آموزش در دوران کودکی باید مدارس به دانشگاه محیط زیست تبدیل شوند و ما باید حافظانی برای محیط زیست تربیت کنیم که سفیر فرهنگی سازمان حفاظت از محیط زیست در خانه ها ٬ خودروها و در گروه های گردشگری باشند و خود را در برابر طبیعت و نگهدار ی همه ی زیبایی هایش مسئول ببینند.

پاکیزگی باید از میز دانش آموزان ما شروع شود. از کلاس هایی که در آن درس می خوانند. از مدرسه. دانش آموزان ما باید خود را در مقابل هر زباله ای که تولید می کنند مسئول بدانند و آن را به اطرافیان خود هم گوشزد کنند. طرح همیار پلیس که چند سالی ست اجرایی شده می تواند الگوی مناسبی برای سازمان های حامی محیط زیست باشد که در مدارس اقدام به تربیت همیاران محیط زیست کنند.

به نظر من نقطه ی شروع این حرکت در مدارس در حال انجام است. لکن کاستی هایی وجود دارد که باید شناسایی و مرتفع شوند. وجود رابط بهداشت در کلاس که عملکرد بهداشتی دانش آموزان را زیر نظر می گیرند طرح خوبی است اما باید باطرح های تشویقی و تنبیهی متناسب و روتین به دانش آموزان بازخورد دهیم و زمینه ساز شکل گیری یک فرهنگ نوین اسلامی و جهانی در روح و جان فرزندان برومند کشورمان شویم.

در راهروها و حیاط مدرسه باید کنترل و نظارت دائم و دقیق توسط رابطین بهداشت وجود داشته باشد. اما طرح های تشویقی و تنبیهی و کنترلی به خودی خود کافی نیستند و باید اهمیت و ضرورت رعایت بهداشت و استفاده از سطل های زباله ی متناسب با نوع زباله به دانش آموزان تفهیم و در وجود آنان نهادینه شود.

می توان به جرأت گفت کاستی بزرگ کتاب های آموزشی ما در مقطع ابتدایی کتابی ست که صرفا مربوط به آموزش مسائل شهروندی ٬ رعایت حقوق دیگر انسان ها بهداشت و حفاظت از محیط زیست باشد. هر چند این موضوعات به طور جسته و گریخته در سایر کتاب ها وجود دارند اما وجود درسی جذاب که همراه با دعوت از کارشناسان و نمایش فیلم و سفرهای کوتاه آموزشی باشد خالی از لطف نخواهد بود. در این راستا باید از مولفین محترم بخواهیم به کمک نظام آموزشی بشتابند و در راستای بهبود امور چاره ای بیندیشند.

پیشنهاد من در نظر گرفتن کتابی با موضوع بهداشت برای مقطع ابتدایی ست که در پایه های اول تا سوم اهمیت ٬ ضرورت و چگونگی بهداشت فردی را به دانش آموزان بیاموزد و در پایه های چهارم تا ششم بعد از معرفی محیط زیست دانش آموزان را با ضرورت و چگونگی حفاظت از آن و خطرات و مشکلاتی که آلودگی آن برای موجودات زنده و مخصوصا انسان ها خواهد داشت آشنا کنیم و با نفوذ در فکر و ذهن دانش آموزان کمک به افزایش شاخصه های بهداشتی را دغدغه ذهنی آنان قرار دهیم.

برای آموزش این درس باید از مباحث ملموس و قابل فهم استفاده شود. اساس آموزش این درس باید بر مبنای گفت و گوی دانش آموزان با هم برای یافتن خلا ها و ارائه راهکار عملی باشد. می توان از اجرای نمایش توسط خودشان برای تدریس استفاده کرد. مثلا برای آموزش رعایت بهداشت فردی نمایشنامه ناتمامی نوشت تا بچه ها آن را کامل کنند و هر گروه نمایش خود را ارائه دهد. می توان فیلم نمایش داد تا دانش آموزان راجع به آن صحبت و نتیجه گیری کنند. و نهایتا ارزشیابی این درس باید بر مبنای ظهور رفتارهای متناسب با آموزش ها در رفتار و شخصیت فرد باشد. دانش آموزی که مسواک نمی زند یا خرده های مدادش را زیر میز پنهان می کند به معیار های دلخواه ما نرسیده است.

برای نمایش فیلم های آموزشی باید توجه داشت که این فیلم ها باید ابتدا به منظور ایجاد پرسش ٬ محیط زیست آلوده و در حال نابودی را نشان دهند. ما باید از دانش آموزان بخواهیم به دنبال پاسخ این پرسش بروند که محیط زیست آلوده چه خطرات و لطماتی به همراه دارد. و سپس به شرح عوامل ایجاد کننده ی آلودگی و در نهایت به راهکاری برای جلوگیری از ایجاد آلودگی ها دست یابند.

مثلا با فیلمی از تالاب انزلی در معرض نابودی شروع می کنیم. آن را به عنوان یک جاذبه ی گردشگری و یک سیستم اکولوژیکی موثر و مهم به دانش آموزان معرفی می کنیم. خطرات و زیان هایی را که انسان به آن وارد کرده نشان می دهیم و در نهایت به بررسی پیامدهای از بین رفتن آن می پردازیم. این مراحل باید با صبر و حوصله و در بازه ی زمانی مناسب آموزش داده شوند.

کودکان ما باید همزمان با مسئولان و حتی پیش از آنان به راه حل این مشکلات فکر کنند و آن را ارائه دهند. می توان از طرح های تشویقی برای جلب مشارکت اولیا نیز بهره گرفت تا آنان نیز همگام با فرزندانشان در جریان ریز مسائل محیط زیست قرار گیرند.

از همه ی این ها که بگذریم توجه به مصرف بهینه ی انواع سوخت که هم از نظر محدود بودن منابع و هم از نظر میزان آلایندگی مهم هستند باید در وجود دانش آموزان نهادینه شود و آنان را از اسراف و تبذیر همان گونه که در احادیث ائمه نیز بر آن تاکید شده بر حذر داریم.

با توجه به این حدیث شریف (العلم فی الصغر کاالنقش فی الحجر) آموزش در دوران کودکی در شکل گیری شخصیت افراد بسیار موثر است و ما باید با بهره گیری از این پتانسیل و تمام امکانات و سرمایه های موجود به تربیت نسلی سازگار با محیط زیست بپردازیم.

تبلیغات متنی