مبانی تحلیل جمعیت شناختی مرگ و میر

تعریف مرگ و میر

مرگ و میر یکی از عوامل اصلی تغییرات جمعیتی یک جامعه می‌ باشد. در گذشته مهمترین عامل بوده است زیرا سطح باروری در گذشته تقریبا ثابت بود و تغییرات مرگ و میر تاثیرات زیادی می گذاشت. یکی از مولفه های مهم در برنامه ریزی های مربوط به سلامت هر جامعه، آمار و علل مرگ و میر در آن جامعه است. دانستن الگوی تغییرات مرگ و میر در هر کشوری می تواند از اهمیت بالایی برای برنامه ریزی های کشوری برخوردار باشد. واقعه مرگ و میر عبارتست از ناپدید شدن دایمی تمام آثار حیاتی موجود زنده پس از تولد. به این ترتیب، در جمعیت شناسی مرگ و میرهای جنینی یا مرده زایی جزو مرگ و میر به حساب نمی‌آید چرا که اساسا واقعه تولدی رخ نداده و موجود زنده‌ای به دنیا نیامده است. منبع اصلی آمارهای مرگ و میر داده های ثبت احوال می باشد و در برخی مواقع از داده های سرشماری هم می توان استفاده نمود. ازآنجاکه مرگ­ومیر، علاوه­بر داشتن جنبه طبیعی، جنبه­های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، زیست­محیطی و غیره نیز دارد، بنابراین مطالعه آن، چه از بعد جمعیت­شناختی و چه از ابعاد دیگر، حائزاهمیت است؛ اما این­کار مستلزم دست‌یابی به منابع آماری معتبر است. همچنین، به­لحاظ تکرارناپذیربودن واقعه مرگ، ثبت به­موقع آن، مهم است و آمار صحیح آن پایه تحلیل­های جمعیتی است؛ چرا که در صورت عدم آگاهی دقیق از آن در هر سال معین، میزان افزایش جمعیت برآورد نخواهد شد و موجب عدم تعیین ساخت سنی جمعیت­ها و به­دنبال آن اتخاذ خط­مشی­های دور از واقع خواهد شد.

تعریف باروری

باروری در کنار مرگ ومیر یکی از عوامل اصلی تغییرات جمعیتی یک جامعه می‌ باشد. در بسیاری از نقاط دنیا، اکنون مهمترین عامل می باشد زیرا سطح باروری که در گذشته تقریبا ثابت بود اکنون کاهش بسیاری یافته و رشد جمعیت نیز به تبع آن کم شده است. یکی از مولفه های مهم در برنامه ریزی های مربوط به سلامت و آموزش هر جامعه، آمار و روندهای باروری در آن جامعه است. دانستن الگوی تغییرات باروری و سمت و سوی آینده آن در هر کشوری می تواند از اهمیت بالایی برای برنامه ریزی های کشوری برخوردار باشد. واقعه ولادت عبارتست از زایش موجود زنده انسانی که علایم حیات را نشان دهد. به این ترتیب، در جمعیت شناسی مرگ و میرهای جنینی یا مرده زایی جزو واقعه ولادت محسوب نمی شوند چرا که اساسا موجود زنده‌ای به دنیا نیامده است. باروی، رفتار بالفعل فرزندآوری است و یک رفتار جمعی محسوب می شود نه فردی. پس مشخص است که صحبت از باروری در سطح جمعیت ها معنا می یابد. به عبارتی، باروری با ولادت دو مفهوم کاملاً از یکدیگر جدا می باشند در ولادت پدیده های زیستی و حال اینکه در باروری پدیدههای اجتماعی و فرهنگی تاثیر دارند. باروری یکی از موارد عمده مطالعات جمعیتی است، زیرا که باروری عامل عمده افزایش جمعیت می باشد و تأثیر بسزایی در توزیع جمعیت ایفا می نماید. باروری از پدیده های قابل کنترل جمعیتی است که عوامل اجتماعی،اقتصادی و فیزیولوژیکی در آن تاثیر می گذارد. باروری بر خلاف مرگو میر که در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد به وسیله زنان در دوره سنی خاصی صورت می پذیرد.گرچه بیشتر متولدین از نظر قانونی مشروع می باشند.ولی در کشورهای انگلیسی زبان و حوزه کارائیب وجود نوزادان نامشروع تاثیر زیادی بر عدم صحت اطلاعات آماری می گذارند،زیرا که اغلب تولد آنها ثبت نمی شود. باروری را باید از قابلیت زایش یا باروری Fecundity تفکیک کرد. بین باروری و قابلیت باروری همواره فاصله زیادی وجود دارد چرا که قابلیت باروری هیچگاه بالفعل نمی شود. همچنین از باروری طبیعی هم که در آن هیچگونه کنترلی بر باروی انجام نمی شود باید تفکیک نمود.

اگر تحقیق شما از نوع تحلیلی باشد یعنی تحلیل دو متغیری و چند متغیری، )رابطه ای، تفاوتی )متغیرهای تحقیق شما باید به این شکل باشد.

دو متغیر اسمی

دو متغیر ترتیبی

دو متغیر فاصله ای

یک متغیر اسمی و دیگری ترتیبی

یک متغیر اسمی و دیگری فاصله ای

یک متغیر ترتیبی و دیگری فاصله ای

در ادامه به صورت کامل با آدرس مسیرها در نرم افزار SPSS و تفسیر خروجی ها شما را راهنمایی خواهیم کرد.

کل این آزمون ها از سه حالت خارج نیستند

رابطه ای: یا برای تشخیص پیوستگی و همبستگی رابطه بین متغیرهاست(مانند پیرسون)

تفاوتی: یا برای تعیین معنی داری تفاوت میانگین بین متغیرها(مانند تحلیل واریانس و تی ستودنت)،

سومین حالت یا برای پیش بینی تغییرات و تبیینات یک متغیر براساس متغیر دیگر(مانند رگرسیون).

توجه: این منابع بر اساس آخرین بازنگری در سال 1387 می باشد.

آزمون کارشناسی ارشد رشته‌ی جمعیت‌شناسی هر سال هم‌زمان با برگزاری آزمون کارشناسی ارشد سایر رشته‌های علوم اجتماعی در سراسر کشور برگزار می‌گردد. هم‌اکنون دوره‌ی کارشناسی ارشد جمعیت‌شناسی در سه دانشگاه تهران، علامه طباطبایی و شیراز دایر می‌باشد و هر سال شمار محدودی دانشجو در این دانشگاه‌ها در رشته‌ی جمعیت‌شناسی و در دو دوره‌ی شبانه و روزانه پذیرفته می‌شوند. به‌طور کلی، ظرفیت پذیرش دانشجو در این رشته محدود می‌باشد. از این رو معمولاً دانشجویانی شانس پذیرش در این رشته را دارند که رتبه‌ی کل آن‌ها در مجموع کم‌تر از 50 باشد.

سئوالات آزمون کارشناسی ارشد رشته‌ی جمعیت‌شناسی عموماً از درس‌های روش‌های مقدماتی تحلیل جمعیت، کاربرد جمعیت‌شناسی، جمعیت‌شناسی ایران و جمعیت‌شناسی اقتصادی اجتماعی طرح می‌شوند. بنابراین، تلاش شده است تا آخرین منابع مرتبط با دروس مذکور شامل کتاب و مقاله جهت استفاده‌ی دانشجویان و علاقه‌مندان به این رشته معرفی شود. اگرچه برخی منابع قدیمی به‌نظر می‌رسند، اما مطالعه‌ی آن‌ها در هر صورت به افزایش اطلاعات و دانش جمعیت‌شناختی داوطلب کمک خواهد کرد. با تمام این‌ها و بنا به درخواست شماری از داوطلبان آزمون کارشناسی ارشد جمعیت‌شناسی مبنی بر مشخص‌کردن منابع اصلی، منابع اصلی را با رنگ قرمز و به صورت پررنگ مشخص شده است. در ضمن، منابعی که در هر حال مطالعه‌ی آن‌ها به افزایش دانش جمعیت‌شناختی و اطلاعات جمعیتی داوطلبان و موفقیت بیش‌تر آن‌ها در آزمون کارشناسی ارشد کمک خواهد کرد با رنگ آبی مشخص گردیده است.

آشفته‌تهرانی، امیر.(1372). جامعه‌شناسی جمعیت: نمونه‌ی ایران اصفهان: مؤسسه‌ی انتشارات جهاد دانشگاهی اصفهان.

امانی، مهدی.(1378). جمعیت‌شناسی جهان تهران: انتشارات سمت.

امانی، مهدی.(1377). مبانی جمعیت‌شناسی تهران: انتشارات سمت.

امانی، مهدی.(1380). جمعیت‌شناسی عمومی ایران تهران: انتشارات سمت.

بهنام، جمشید.(1348). جمعیت‌شناسی عمومی تهران: انتشارات مؤسسه‌ی مطالعات و تحقیقات اجتماعی

پرسا، رولان.(1374). آنالیز جمعیت‌شناختی ترجمه‌ی خسرو اسدی تهران: انتشارات سمت.

پرسا، رولان.(1371). جمعیت‌شناسی آماری ترجمه‌ی سید‌محمد سیدمیرزایی تهران: انتشارات آستان قدس رضوی.

پرسا، رولان.(1353). جمعیت‌شناسی اجتماعی ترجمه‌ی منوچهر محسنی تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

پولارد، ا. اچ، فرحت یوسف و جی. ان پولارد.(1372). روش‌های تحلیل جمعیت ترجمه‌ی هما آقا و همکاران شیراز: مرکز جمعیت‌شناسی دانشگاه شیراز.

تقوی، نعمت‌الله.(1372). مبانی جمعیت‌شناسی چاپ دوم تبریز: انتشارات نیا.

تودارو، مایکل.(1370). توسعه‌ی اقتصادی در جهان سوم ترجمه‌ی غلامعلی فرجادی جلد اول چاپ پنجم تهران: انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی.

جوان, جعفر.(1367). جمعیت ایران و بستر جغرافیایی آن مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی.

جوان, جعفر.(1380). جغرافیای جمعیت ایران مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

حسینی، حاتم.(1386). درآمدی بر جمعیت‌شناسی اقتصادی اجتماعی و تنظیم خانواده چاپ سوم همدان: انتشارات دانشگاه بوعلی سینا.

حسینی، حاتم.(1381). درآمدی بر جمعیت‌شناسی اقتصادی اجتماعی و تنظیم خانواده چاپ اول همدان: انتشارات دانشگاه بوعلی سینا.

حسینی، حاتم.(1387). ضمیمه‌ی درس مبانی جمعیت‌شناسی گروه علوم اجتماعی دانشکده‌ی اقتصاد و علوم اجتماعی دانشگاه بوعلی سینا.

زارع، بیژن.(1384). جمعیت‌شناسی اقتصادی و اجتماعی تهران: انتشارات سمت.

زنجانی، حبیب‌الله.(1383). تحلیل جمعیت‌شناختی چاپ چهارم تهران: انتشارات سمت.

زنجانی، حبیب‌الله.(1380). مهاجرت تهران: انتشارات سمت.

زنجانی، حبیب‌الله.(1375). جمعیت و شهرنشینی در ایران جمعیت جلد اول چاپ دوم تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.

زنجانی، حبیب‌الله.(1371). جمعیت و توسعه: مجموعه‌ی مقالات تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری در ایران.

زنجانی، حبیب‌الله، محمد میرزایی، کامل شادپور و امیرهوشنگ مهریار.(1378). جمعیت، توسعه و بهداشت باروری تهران: نشر و تبلیغ بشری.

سرایی، حسن.(1383). روش‌های مقدماتی تحلیل جمعیت با تاکید بر باروری و مرگ‌ومیر چاپ دوم تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

سرایی، حسن.(1382). روش‌های مقدماتی تحلیل توزیع و ترکیب جمعیت تهران: لنتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.

سرایی، حسن.(1370). درباره‌ی نرخ‌های رشد جمعیت ایران 1335 تا 1365 فصلنامه‌ی علوم اجتماعی دوره‌ی اول شماره‌ی 1 و 2 صص 111-97.

سرایی، حسن.(1372). نظری اجمالی به جمعیت جهان، قاره‌ها و ایران فصلنامه‌ی علوم اجتماعی دوره‌ی اول شماره‌ی 3 و 4 صص 28-9.

سرایی، حسن.(1376). مرحله‌ی اول گذار جمعیتی ایران نامه‌ی علوم اجتماعی شماره‌ی 9 و 10 صص67-51.

سیدمیرزایی، سیدمحمد.(1381). جمعیت‌شناسی عمومی تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.

سرینی واسان، کی.(1384). فنون اساسی تحلیل و کاربرد جمعیت‌شناسی ترجمه‌ی محمدامین کنعانی مازندران: انتشارات دانشگاه مازندران.

کلانتری، صمد.(1375). روش‌های مقدماتی تحلیل جمعیت اصفهان: انتشارات مانی.

کاظمی‌پور، شهلا.(1372). روش‌های مقدماتی تحلیل جمعیت چاپ دوم تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.

ویکس، جان.(1385). جمعیت: مقدمه‌ای بر مفاهیم و موضوعات ترجمه‌ی الهه‌ی میرزایی تهران: انتشارات مؤسسه‌ی عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی.

عباسی شوازی، محمدجلال.(1380). همگرایی رفتارهای باروری در ایران، میزان، روند و الگوی سنی باروری در استان‌های کشور در سال‌های 1351 و 1375 نامه‌ی علوم اجتماعی شماره‌ی 18.

عباسی شوازی، محمد جلال و دیگران.(1381)، سطح، روند و عوامل مؤثر بر باروری در استانهای برگزیده‌ی کشور مقاله‌ی ارایه‌شده در همایش تحولات اخیر و آینده‌ی جمعیتی ایران 30 و 29 بهمن، تهران.

علیزاده، محمد.(1378). اشتغال، بازار کار و تامین اجتماعی فصلنامه‌ی تامین اجتماعی سال اول شماره‌ی دوم صص 117-97.

علیزاده، محمد.(1379). تله‌ی جمعیت، فقر و بیکاری مجموعه‌ی مقالات فقر در ایران تهران: دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی.

فدراسیون بین‌المللی زنان و مامایی و شورای جمعیت نیویورک.(1368). باروری و جمعیت ترجمه‌ی زهرا پورانصاری و علی ناصری تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

فیندلی، سلی.(1373). برنامه‌ریزی مهاجرت‌‌های داخلی ترجمه‌ی عبدالعلی لهسایی‌زاده شیراز: انتشارات نوید.

کاظمی‌پور, شهلا.(1375). تحولات و مورفولوژی جمعیت ایران فصلنامه‌ی جمعیت شماره‌ی 15 و 16 صص 93-77.

کتابی، احمد.(1377). درآمدی بر اندیشه‌ها و نظریه‌های جمعیتی چاپ چهارم تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

کتابی، احمد.(1381). پیشگامان مالتوس: ردیابی نظریه‌ی مالتوس در آرای قدما و تأثیر آن بر متأخران فصلنامه‌ی جمعیت شماره‌ی 39 و 40 صص 55 35.

کلانتری، صمد.(1377). کاربرد جمعیت‌شناسی اصفهان: انتشارات مانی.

کیانی، مژده.(1387). کاربرد جمعیت‌شناسی تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.

لوکاس، دیوید و پاول میر.(1381). درآمدی بر مطالعات جمعیتی ترجمه‌ی حسین محمودیان چاپ اول تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

لهسایی‌زاده، عبدالعلی.(1368). نظریات مهاجرت شیراز: انتشارات نوید.

محمودیان، حسین.(1379)، پژوهشی در زمینه‌های نظری و نتایج تجربی مهاجرت و باروری نامه‌ی علوم اجتماعی شماره‌ی 15 صص 164-147

میرزایی، محمد.(1385). گفتاری در باب جمعیت‌شناسی کاربردی چاپ چهارم تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

میرزایی، محمد.(1384). جمعیت و توسعه با تاکید بر ایران: ده مقاله تهران: انتشارات مرکز مطالعات و پژوهش‌های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه.

میرزایی, محمد.(1378). نوسانات تحدید موالید در ایران فصلنامه‌ی جمعیت شماره‌ی 29 و 30 صص 58-38.

نیول، کالین.(1382). روش‌ها و مدل‌ها در جمعیت‌شناسی ترجمه‌ی عبدالرضا رجائی‌فرد شیراز: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی شیراز.

وانش، گیلام. جی و مارک. گ ترموت (1383). مقدمه‌ای بر اصول و روش‌های تحلیل جمعیت‌شناختی ترجمه‌ی حاتم حسینی و غلامرضا کهنسالی همدان: انتشارات دانشگاه بوعلی سینا.

وحیدی، پریدخت.(1364). مهاجرت بین‌المللی و پیامدهای آن تهران: انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی

هایند، آندرو.(1385). روش‌های جمعیت‌شناختی ترجمه‌ی حاتم حسینی، غلامرضا کهنسالی تهران: انتشارات مرکز مطالعات و پژوهش‌های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه.

هیر، دیوید. ام.(1380). جامعه و جمعیت: مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی جمعیت ترجمه‌ی یعقوب فروتن مازندران: انتشارات دانشگاه مازندران.

اگر به تازگی تجارت یا حرفه‌ای را شروع کرده‌اید شما باید بدانید که مهم نیست که تولیدات یا خدمات شما چقدر بزرگ و بااهمیت هستند، کار شما رو به جلو و پیشرفت نخواهد بود مگر آن که شما فروش داشته باشید. بازاریابی به شما کمک می‌کند که تولید خود را به مشتری برسانید ولی به عنوان یک حرفه، این رشته خیلی گسترده است. مصرف‌کننده‌ها باید بر اساس دسته‌های گوناگونی طبقه‌بندی شوند (بخش‌های بازار) که این بر اساس برخی مشابهت‌ها یا اشتراکات صورت می‌گیرد. راه‌های مختلفی برای بخش‌بندی بازار وجود دارد: دسته‌های جغرافیایی، بخش‌های سبک زندگی یا روانشناختی، بخش توزیع، قسمت قیمت، بخش جمعیت‌شناختی که تعدادی را طبقه‌بندی می‌نماید.

اگر چه در اینجا تمرکز بر بخش‌بندی جمعیت‌شناختی است که به طور کلی بازار را به زیرگروه‌هایی بر مبنای متغیرهای جمعیتی تقسیم می‌کند از قبیل اشتغال، سن، مذهب، ملیت، جنسیت، درآمد، نژاد، بعد یا اندازه خانوار، و تحصیلات. بیشتر بازاری‌ها تمایل دارند که بازار را بر اساس متغیرهای جمعیتی تقسیم‌بندی کنند عمدتا به خاطر این واقعیت که ترجیحات مشتریان تا اندازه زیادی وابسته به چنین متغیرهایی می باشد.

مقدمه

جمعیت در هر کشوری مبنای اساسی هر برنامه ریزی می باشد. لذا باتوجه به شاخص ها و معیارهای جمعیتی و بکاربستن آنها در بعد اجرایی برنامه ریزی ها می تواند نقش مهمی در برنامه ریزی پایدار داشته باشد. با وجود اینکه افزایش سریع و ناموزون جمعیت شهری عاملی در بروز و گستردگی مشکلات و مسائل شهری چون کمبود مسکن، حاشیه نشینی، کمبود سرانه های شهری، نارسایی خدمات و... بوده و می باشد ولی گستردگی این مسائل ناشی از کم توجهی به جمعیت و شاخص های آن در برنامه ریزی هاست.

برنامه ریزی شهری نیز باتوجه به اقتصاد و عملکرد عوامل شهری، نحوه استفاده از اراضی، محله بندی، مسکن، ترافیک، فضای سبز و... را در رابطه با جمعیت و فونکسیون شهر مورد بررسی قرار می دهد.

در این مقاله سعی می شود به تعریف بعضی مؤلفه های جمعیتی و نقش آن ها در برنامه ریزی شهری پرداخته شود.

امروزه در بسیاری از کشور های دنیا، بسیاری از محصولات نظیر محصولات خانگی، محصولات زیبایی و بهداشتی، خودرو و... با استفاده از بخشبندی های سبک زندگی به خوبی جایگاه یابی شده اند. در سطح خرده فروشی نیز، بسیاری از تغییر ساختار ها در فروشگاه های بزرگ، مرهون تحقیقات سبک زندگی و بخشبندی مصرف کنندگان بر اساس داده های جمعیت شناسی روانی است. "شهر نایکی" و "ابر فروشگاه های ویرجین" نمونه از دست آورد های چنین تحقیقاتی هستند.

جمعیت شناسی روانی، یک تکنیک عملیاتی برای سنجش سبک های زندگی است. این تکنیک در مقایسه با سنجه های جمعیت شناسی (دموگرافیک)، رفتاری و اقتصاد اجتماعی، جامع تر و فراگیر تر است. استفاده از یک تکنیک جمعیت شناسی روانی، مستلزم یافتن روابطِ فاکتور های فردی روانی به شیوه ای سیستماتیک است. با استفاده از این تکنیک ها می توان الگو های رفتاری-شخصیتی مصرف کنندگان را شناسایی کرد و بازار هدف را تشخیص داد. ایده کلیدی در تکنیک های جمعیت شناسی روانی این است که فرآیند های شناختی و ویژگی های شناختی (مانند ارزش ها، استعداد ها، تمایلات ذاتی، باور ها، عقاید و...) می توانند احتمال بروز رفتار هایی خاص و تصمیم هایی خاص در یک گروه همسان را تعیین کنند. این تصمیم های مشابه در میان گروه های همسان، می توانند در مورد یک محصول، یک فرد، یک ایدئولوژی، یک نگرش و یا حتی نحوه استفاده از رسانه هایی نظیر تلوزیون و اینترنت مشترک باشند.

تکنیک های جمعیت شناسی روانی با استفاده از روش های آماری گوناگون، مصرف کنندگان را بر اساس فعالیت ها، علایق، ارزش ها، عقاید، ویژگی های شخصیتی و نگرش ها، بخشبندی می کنند. جمعیت شناسی روانی را اغلب با نام سنجه های AIO (فعالیت ها، علایق، عقاید) نیز معرفی می کنند. سنجه های AIO را نه تنها می توان برای تشریح فعالیت ها و انگیزه های عمومی مصرف کنندگان به کار گرفت بلکه می توان آن ها را در رابطه با برند و یا محصولی خاص نیز مورد استفاده قرار داد. تکنیک های جمعیت شناسی روانی را "بخشبندی رو به عقب" نیز می نامند؛ زیرا این تکنیک ها مصرف کنندگان را بر اساس ویژگی های رفتاری و پیش از در نظر گرفتن همبستگی و رابطه این رفتار ها با خرید و مصرف، بخشبندی می کنند.

ویژگیهای بازار

به منظور کسب بیشترین سود و مزیت رقابتی از فروش در بازار هدف، ضروری است که ویژگیهای به کار گرفته شده برای شناسایی هر بازار قابل اندازه گیری باشد. ویژگیهای به کار گرفته شده برای تعیین بازارهای هدف می تواند از بعد جمعیت شناسی یا رفتاری باشد.

عوامل جمعیّت شناسی

عوامل جمعیت شناسی شخصی ویژگیهای قابل شناخت افراد و گروههای مردم هستند. تفاوتهای جمعیت شناسی شخصی شامل: سن، جنس، اندازه خانواده، درآمد، شغل و تحصیلات می شود. عوامل جمعیت شناسی جغرافیایی، ویژگیهای قابل شناخت، روستاها، شهرکها، ایالات، مناطق و کشورها می باشد. عوامل جمعیت شناسی جغرافیایی شامل اندازه کشور، شهر یا تراکم جمعیت و آب و هوا می باشد.

چکیده:

در این مقاله، با تکیه بر فرضیه دوران زندگی آندو و مودیگلیانی، عوامل موثر بر پس انداز ملی مورد بررسی قرار گرفته اند. داده های مورد استفاده به صورت داده های سری زمانی سالانه و برای دوره زمانی 83-1345 می باشند. آنچه که در این مقاله بر آن تاکید می ورزیم، اثر عامل جمعیت و یا به عبارت بهتر، اثر تغییر ساختار سنی جمعیت بر پس انداز مالی است. به همین منظور متغیرهای جمعیتی را در الگو لحاظ کرده و ضرایب آن را با استفاده از الگوی خودرگرسیون گسترده وقفه (ARDL) برآورد کرده ایم. سپس نسبت به کاذب نبودن الگوی برآورد شده و وجود یک رابطه تعادلی بلندمدت بین متغیرهای الگو با انجام آزمونهای آماری اطمینان حاصل کرده ایم. نتایج، موید آن است که ساختار سنی جمعیت، عامل موثری در شکل گیری میزان پس انداز ملی است. افزایش نسبت جمعیت افراد بین 15 تا 24 سال در جامعه، پس انداز ملی را کاهش می دهد. در مقابل، افزایش جمعیت نسبی در سنین 25 تا 54 سال، موجب افزایش پس انداز ملی می گردد. بیشترین پس انداز جامعه توسط گروه میانسال 44-35 سال صورت می گیرد. از سوی دیگر، افزایش جمعیت نسبی در گروه سنی 55 سال و بیشتر، مجددا پس انداز ملی را کاهش می دهد. در حال حاضر، بیشترین جمعیت کشور متعلق به گروه سنی 15 تا 24 سال است. در نتیجه تا هنگامی که این جمعیت به سنین میانسالی نرسیده اند، به نسبت، پس انداز کم بوده و امکان افزایش سرمایه گذاری از محل این پس اندازها به منظور ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی، با مشکل جدی مواجه خواهد بود.

کلید واژه: پس انداز مالی، ساختار سنی جمعیت، فرضیه دوران زندگی، همجمعی

تهیه شده توسط: حسین ضرغامی

زمینه

خطاهای آماری در ادبیات علمی معمول هستند و حدود 50 درصد از مقالات منتشر شده دست کم یک خطا دارند. بسیاری از فرایندهای آماری همچون همبستگی، رگرسیون، آزمون T، و تحلیل واریانس یعنی آزمونهای پارامتری بر مبنای فرض توزیع نرمال یا توزیع گاوسی هستند به این معنا که جمعیتی که داده ها از آنها گرفته شدهاند، توزیع نرمال دارند. فرض نرمال بودن به ویژه زمان انجام فواصل مرجع برای متغیرها حیاتی هستند. نرمال بودن و فروض دیگر باید جدی گرفته شوند. زمانی که این فرضیات برقرار نیستند ناممکن است که نتایج دقیق و قابل اعتماد در مورد واقعیت به دست آوریم.

با حجم نمونههای به اندازه کافی بزرگ (بیش از 30 یا 40 مورد) انحراف از فرض نرمال بودن باعث مشکلات جدی نمی گردد. به این معنا که ما می توانیم پروسههای آماری را استفاده نماییم حتی هنگامی که دادهها توزیع نرمال ندارند. در نمونههای بزرگ، توزیع نمونهگیری تمایل به نرمال بودن دارد فارغ از شکل توزیع خود دادهها، و میانگین نمونههای تصادفی از هر توزیعی خود توزیع نرمال دارند.

با این همه، برای توزیع نرمال، ما به صورت دیداری و آمارههای معناداری نگاه می کنیم.

روشهای دیداری جهت توزیع دادهها استفاده می شوند هر چند این روشها معمولا غیرقال اتکا هستند و تضمین نرمال بودن توزیع را ندارند. توزیع فراوانی (هیستوگرام)، نمودار ساقه و برگ، نمودار جعبه، P-P نمودار (نمودار احتمال-احتمال) و نمودار Q-Q (نمودار چارک-چارکی) برای این مقصود استفاده می گردند.

نمودار P-P احتمال تجمعی یک متغیر را در برابر احتمال تجمعی یک توزیع خاص (مثلا توزیع نرمال) نشان می دهد.

بعد ازاین که دادهها رتبه بندی شده و ذخیره گردیدند، نمرات استاندارد متناظر برای هر رتبه محاسبه می گردد. در واقع، نمرات استاندار اصلی در برابر نمرات استاندار مورد انتظار به صورت نمودار ارایه می گردد. اگر دادهها دارای توزیع نرمال باشند، نتایج باید در خط مستقیم قطری باشد. نمودار Q_Qشبیه همین نمودار است.

آزمونهای نرمال بودن

مهمترین آزمون نرمال بودن، آزمون کولموگروف-اسمیرنوف است. آزمونهای دیگر شامل آزمون تصحیح لیلیفورس کولموگروف-اسمیرنوف، آزمون شپیرو ویلک و... می باشد. در این آزمونها، فرض صفر آن است که توزیع نمونه نرمال می باشد، پس اگر معناداری آزمون برقرار شود، توزیع غیرنرمال می باشد. برای نمونههای کوچک، این آزمونها قدرت کمتری برای رد فرض صفر دارند و اغلب باید نمونههای کوچک آزمون نرمال بودن را بگذراند. در نمونههای بزرگ، نتایج معناداری حتی در صورت تخطی اندک از نرمال بودن، به دست میآید. هر چند این انحراف اندک نتایج آزمونهای پارامتری را با مشکل مواجه نخواهد ساخت. آزمون کول-اسمیر یک تابع توزیع تجربی می باشد که در آن توزیع نظری تجمعی با توزیع آزمون در برابر توزیع تجربی قرار می گیرد. یک محدودیت آزمون حساس بودن بالا به مقادیر پرت است. تصحیح لیلیفورس این آزمون را با محافظهکاری کمتر انجام می دهد. گزارش شده است که این آزمون قدرت کمی دارد و نباید خیلی جدی مورد توجه قرار گیرد برای آزمون نرمال بودن. همچنین، توصیه نمی شود وقتی که پارامترها از دادهها برآورد می گردند فارغ از اندازه نمونه.

آزمون شپیرو ویلک قدرت بهتری را نسبت به آزمون کول-اسمیر دارد حتی بعد از تصحیح لیلیفورس. قدرت رایجترین اندازه آزمون نرمال بودن است.