علل رایج تخریب سدهای خاکی

عللرایج تخریب سدهای خاکیدر ادبیات مهندسی،سدها را گاه به موجودات زنده تشبیه می‌کنند، زیرا به دلیل تغییر در وضعیت محیطزمین شناختی در طول زمان شرایط حکمفرما در سد و مخزن نیز دائما در حال تغییر است.از این رو سدها باید بگونه‌ای طراحی و اجرا شوند که در تمام طول بهره برداریپایداری قابل قبولی از خود نشان دهند. آگاهی از هر گونه تغییر در شرایط سد و محیطاطراف آن محتاج نصب دستگاههای متنوع رفتار سنجی دایمی است. آب جمع شده در مخزنممکن است از محل پی سد یا تکیه گاههای جانبی آن یا از جسم سد تراوش نماید. فرار آباز جسم سد، بویژه در سدهای خاکی اهمیت خاصی در پایداری سددارد.روشهای متنوعی برایکاستن از میزان آب نشتی و تحت کنترل در آوردن آن وجود دارد. ویژگیهای سنگ و خاکسازنده پی سد و تکیه گاهای آن، مصالح در دسترس برای ساختمان سد، نحوه طراحی وشکل انتخاب شده برای سد و سرانجام محدودیتهای اجرایی هر یک به نحوی می‌توانند درانتخاب روشهای مناسب برای آب بندی سد موثر واقع شوند.  مهمترین علل رایج تخریبسدهای خاکی سر ریز شدن سد ·  نحوه ایجاد وخسارات:این امر موجب شسته شدنتاج و نهایتا تخریب سد می‌شود. حدود 30 درصد از خرابیهای سد خاکی ناشی از سر ریزشدن آنها بوده است.· روشهای مقابله:برآورد دقیق بزرگترینسیلاب محتمل و طراحی سرریزهایی با ظرفیت مناسب تخلیه آنها، علاوه بر آن بایدفاصله سطح آزاد آب مخزنتا تاج سد (ارتفاع آزاد) بگونه‌ای در نظر گرفته شود تا بر اثر نشست سد یا امواج حاصل از زمینلرزه، آب از روی سد سر ریز نکند.  برخورد خط تراوش بادامنه پایاب: ·  نحوه ایجاد وخسارات: اگر سطح ایستایی درونسر دامنه پایاب را قطع نماید، شسته شدن ذرات ریز و ناپایداری سد را به همراه خواهدداشت.· روشهای مقابله:با بقیه زهکشهای مناسبدر پاشنه سد، خط تراوش آب به داخل جسم سد منتقل می‌شود.  رگاب · نحوه ایجاد وخسارات:شسته شدن ذرات ریز ازمیان ذرات درشت تر به تدریج به ایجاد مسیر های آزاد گذر آب منجر می‌شود.· روشهای مقابله:این کار از طریق بهحداقل رساندن مقدار و سرعت آب نشتی توسط انتخاب مصالح مناسب و تعبیه هسته نفوذناپذیر و صافیهای مناسب صورت می‌گیرد.  مسیر آزاد گذر آب · نحوه ایجاد وخسارات:در امتداد ترکهای ناشیاز شست سد یا ترکهای ایجاد شده در مراحل آغازین گسیختگی ایجاد می‌شود. به موازاتسطح خارجی لوله‌ها و مسیر آب بر، در امتداد سطح تماس بخشهای بتنیبا خاک، در سطحلایه‌های خاکی که به دقت کوبیده یا متراکم نشده‌اند و از طریق سوراخهای ایجاد شدهتوسط حیوانات حفار و ریشه گیاهان بوجود می‌آید. · راههای مقابله:چون در سدهای خاکی پساز تشکیل مسیر گذر آب، مقابله با آن دیگر امکانپذیر نیست. لذا باید در مراحلطراحی و اجرای سد دقت کافی جهت جلوگیری ار این شکل به عمل آید.  ناپایداری دامنه‌ها ·نحوه ایجاد و خسارات:نشست بدنه سد، ایجادترکهایی در طول تاج سد یا دامنه پایاب و افزایش دبی زهکشها در پاشنه سد می‌توانندنشانه‌هایی از آغاز توسعه یک گسیختگی باشند.·روشهای مقابله:طراحی مناسب شیب دامنه‌هایسراب و پایاب سد با در نظر گرفتن جنس و مشخصات مصالح مصرفی، جلوگیری از افزایشناخواسته فشار آب در جسم سد و در نظر گرفتن زمین لرزه‌های محتمل مهمترین عواملبرای مرتفع کردن این مساله است.  گسیختگی پی ·نحوه ایجاد و خسارات:اگر بر اثر بار گذاریناشی از ایجاد سد، آبگیری آن با نیروهای ناشی از زمین لرزه، تنشهای برشی ایجادشده در پی سد از مقاومت برشی مصالح بیشتر شود، پی گسیخته می‌شود. این شرایط دررسهای تحکیم نیافته اغلب بلافاصله بعد از اولین آبگیری و در رسوبات ماسه‌ای بیشتربر اثر بار گذاری چرخه‌ای زمین لرزه ایجاد می‌شود.·روشهای مقابله:تحکیم کافی خاکهایچسبنده و متراکم نمودن خاکهای بدون چسبندگی به روش تحکیم دینامیکی یا لرزش و ایجادامکان زهکشی آب در زمان وقوع زمین لرزه به توسط ایجاد ستونهای سنگی یا چاههایزهکش.  فرسایش پذیری ·نحوه ایجاد و خسارات:فرسایش سطح خارجی سد،گر چه در کوتاه مدت همانند مشکلات دیگری که ذکر شد نمی‌تواند خطر آفرین باشد. ولیدر دراز مدت ممکن است از کارآیی سد بکاهد.·روشهای مقابله:انتخاب سنگریز مناسب دردامنه سراب برای محافظت آن از اثر امواج و در دامنه پایاب برای مقابله با اثراتزیانبار نزولات جوی و هوازدگی.  
موضوعات مرتبط: عمران-آب

• تاریخ: یکشنبه , 27 اسفند 1402 (17:25)

• پرسشنامه سنجش خلاقیت افراد
• دانلود مجموعه جزوات هیدرولوژی مهندسی
• بازی و نقش آن در رشد شخصیت کودکان
• پروژه کارآفرینی شرکت گرافیکی
• مقایسه آموزش و پرورش برزیل