امروز یکشنبه 30 اردیبهشت 1403
صفحه اصلی | درباره ما | تماس با ما

تاریخچه کاربرد تکنولوژی آموزشی در ایران

 0

تعیین تاریخ استفاده از تکنولوژی آموزشی در آموزش و پرورش ایران به روز و ماه وسال کاری بس مشکل و محال به نظر می رسد اززمانی که مدارس جدید بین سالهای 1314-1308 شکل اصلی یافت همیشه معلمان معتقد، ارزنده و آگاه در گوشه کنار کشور ضرورت استفاده از وسایل آموزشی را احساس می کرده اند و با تدابیر خاص آنها را فراهم و بکار می برده اند. شاید نخستین وسیله آموزشی که در آموزش و پرورش مدارس جدید بکار گرفته کره جغرافیا و نقشه های جغرافیایی و لوحه های حروف برای آموزش خواندن و نوشتن باشد که بصورت تعمیم یافته ای از سال 1310 مورد استفاده قرار گرفته است واز سال 1314 به بعد معلمان در مدارس برای تدریس جغرافیا از نقشه و کره جغرافیایی و برای آموزش زبان از لوحه های مصور عموما استفاده می کرده اند. متعاقب آن سالها به تدریج در دبیرستانها شهرهای بزرگ چون تهران، تبریز، اصفهان، مشهد، شیراز و… آزمایشگاه های مجهز فیزیک شیمی و موزه های طبیعی ایجاد شد که با معلمان ماهر و مطلع، آزمایش های لازم را انجام می دادند وتدریس را با تجزیه علمی همراه می کردند.

از وزارت فرهنگ و هنر سایق به عنوان به عنوان پایه گذار وبانی استفاده از وسایل آموزشی به صورت جدید در آموزش و پرورش ایران نام برده شده است. مسئولیت استفاده از وسایل آموزشی که در آن زمان به اصطلاح آموزش سمعی وبصری شناخته می شد به عهده ی اداره کل هنرهای زیبا محول شد. در سال 1347 که سازمان سمعی و بصری هنرهای زیبای کشور از وزارت فرهنگ آن زمان جدا و مستقل شد، دستگاه مسئول آموزش وپرورش نیاز شدید به این فعالیت را احساس کرد ودر سال 1348 اداره ای به نام اداره آموزش فعالیتهای هنری و سمعی وبصری بوجود آورد. بدبن ترتیب سیر تحول تکنولوژی آموزشی در ایران آغاز گردید.

تعریف تکنولوژی آموزشی

تکنولوژی آموزشی عبارت است از روش سیستما تیک، طراحی، اجرا وارزیابی کلی فرآیند یاددهی یادگیری که درآن هدفها معین باشد و از یافته های روانشناسان و علوم ارتباطات استفاده گردد تا آموزش مؤثرتر و پایدارتر ارایه گردد. طبق این تعریف تکنولوژی آموزشی نرم افزاری است که ابزار رابه خدمت می گیرد، هرچه زمان به پیش می رود ابزار مدرن تری پدید می آید اگر دیروز باتایپ سربی کتاب های درسی دراختیار فراگیران قرارگرفته می شد امروز کتاب الکترونیکی با قابلیت تغییر فونت های مختلف دراختیار آنان قرار می گیرد. اگر ابزار وتجهیزات کلاس درس دیروز (متأسفانه درایران امروز) میز وتخته ای سیاه رنگ یا سبزرنگ و چند قطعه گچ بود امروز برنامه های رایانه ای یا طرح درس رایانه ای می تواند با هدایت و نظارت معلمان، امر آموزش وپرورش را تسهیل ببخشد.

ابزارهای تکنولوژی درطول تاریخ همواره برای آموزش و تسهیل بخشیدن به فرایندیاددهی یادگیری مفید وکار آمد بوده اند نکته مهم نوع نگاه مدیران و مسئولان به طرز استفاده ازاین ابزارها است امروز در دوره عمومی (ابتدایی و راهنمایی) با توجه به رویکرد تولید کتاب های درسی، طبیعت به عنوان کارگاه واقعی دانش آموزان معرفی شده است و علیرغم این نگرش بعضی از مدیران تلاش می کنند که دانش آموزان رادر اتاقکهای شیشه ای به نام آزمایشگاه گرفتار نمایند با این باور که دانش آموزان را تکنولوژیست کنند حال آنکه با وضعیتی که آزمایشگاههای کنونی مدارس دارند دانش آموزان می توانند تنها به شناخت بعضی از ابزار شیشه ای آزمایشگاه ها برسند و عملاً‌ به هیچ فناوری خاصی دست پیدا نکنند. آنچه مهم است این است که معلمان درطبیعت یاکارگاه یا آزمایشگاه یا حتی کلاس درس بتوانند دانش آموزان رادردنیای ذهن خود با محیط زندگی درگیر کنند وزمینه رابرای تولید فکر آنان ایجاد نمایند.

کاربرد تکنولوژی آموزشی

در رابطه با کاربرد تکنولوژی آموزشی، ساده ترین مفهوم، کاربرد یافته های علوم مختلف به منظور تسهیل کار یادگیری است ویا طرح اجرای سازمان یافته یک سیستم یادگیری که از روشهای نوین ارتباط جمعی، ابزارها ووسایل سمعی وبصری،سازمان بندی کلاس درس و روشهای جدید تدریس بهره گیری می کند. به بیان روشنتر تکنولوژی آموزشیمستلزم کاربرد سیستمها،تکنیکها ولوازم وابزار کمکی است به منظور بهبود جریان یادگیری انسانی مقاصد ویژهای از طرف متخصصان امور آموزشی برای کاربرد تکنولوژی آموزشی عنوان می گردد متعددومانند دیگر نظریه ها، وابسته به انگیزه ها و تمایلات برنامه ریزان است.

ملاک برای قضاوت درباره ی کاربرد تکنولوژی آموزشی به کارگیری مجموعه منسجم و سیستماتیک مفاهیم محتوایی این رشته در فعالیتهای آموزشی است، به عبارت دیگر تکنولوژی آموزشی مانند جعبه ای حاوی ابزار و وسایل برای تعمیر ماشین آلات نیست که بتوان برحسب نیاز از وسیله خاص استفاده کرد،بلکه تکنولوژی آموزشی با توجه به قبول نگرش سیستمی، مسائل آموزشی را مشکل از عناصر نظام آموزشی و بدون داشتن نگرش سیستمی روش نسبت به مسائل آموزشی، نمی تواند نقش اصلی کلیدی خود را بیان کند. وسایل آموزشی متفاوت از قابلیت و کارایی متفاوت برخوردارند ودر هر مرحله از آموزش،کارایی و تاثیرات متفاوتری را سبب می شوند. افزون براین قابلیت تاثیر یک وسیله آموزشی ممکن است از طریق اضلفه کردن یک وسیله دیگرافزایش یابد.

ویژگیهای تکنولوژی آموزشی

تکنولوژی آموزشی به عنوان یک رشته از دانش و حرفه دارای سه ویژگی زیر می باشد:

1- ویژگی سخت افزاری که بررسانه های جدید و استفاده از آن در امر آموزش و یادگیری تاکید دارد. با توجه به این ویژگی تکنولوژی آموزشی به تمام وسایل،ابزار و رسانه هایی گفته می شود که امر آموزش ویادگیری را تسهیل می کند.

2- ویژگی نرم افزاری که شامل فراگردها یا روشهای طراحی نرم افزاری یا مواد آموزشی است که به یاد گیری بهتر منجر می شود، مانند آموزش برنامه ای که در آن از عناصری همانند تعیین هدفها،انتخاب روشها، تهیه منابع،ارزشیابی و اجرا بحث می شود.

3- ویژگی سوم تکنولوژی آموزشی برحل مسئله تاکید دارد.به کوچک یا بزرگ و همچنین در صورت نیاز به آموزش در یک محیط عبارت دیگر در صورت بروز مشکل در یک نظام آموزشی، اعم از خاص، تکنولوژی آموزشی به تبیین مشکل می پردازد ویا با توجه به عوامل متعددی که می تواند در حل مشکل دخیل باشد برای رفع آن نیاز به حل آن مشکل اقدام می کند.

4- از اصطلاح تکنولوژی آموزشی دو معنی کاملا متفاوت برداشت می شود، این دو معنی را می توان تحت عنوان تکنولوژی آموزشی یک و دو از یکدیگر تمیز داد:

تکنولوژی آموزشی یک:

این مفهوم اساسا یک رویکرد سخت افزاری است و بر اهمیت وسایل آموزشی تاکید دارد. دراین طریق، روند تدریس با استفاده فرایند از وسایل آموزشی تدریجا مکانیزه شده است. این وسایل آموزشی موجب انتقال،تقویت،توزیع،ضبط وتکثیر موادآموزشی شده وتدریجا اثر بخشی معلم را افزایش می دهند، یعنی بدون اینکه خللی در دستیابی شاگردان به معلم مجرب وشایسته وارد شود، معلم می تواند، به آموزش تعداد هرچه بیشتر شاگردان بپردازد. به این ترتیب هدف تکنولوژی آموزشی یک افزایش تاثیر ناشی از تدریس بدون افزایش چشمگیر هر شاگرد است.

تکنولوژی آموزشی دو:

این مفهوم اساسا رویکردی نرم افزاری است وشاره به بهره گیری از اصول یادگیری در شکل دهی مستقیم و آگاهانه رفتار دارد.این دیدگاه از تکنولوژی آموزشی در ارتباط نزدیک با اصول جدی یادگیری برنامه ای بوده وبا فعالیتهایی نظیر تحلیل وظایف، نوشتن هدفهای کاملا دقیق،مناسب،تشویق پاسخهای صحیح وارزشیابی مداوم مشخص می شود. این دو معنی تکنولوژی آموزشی که اول معنی وسایل مربوط به آموزش نظیر ماشینهای آموزشی و دومی به معنی وسایل مربوط به یادگیری نظیر برنامه هاست، از نقطه نطر کارکرد با یکدیگر در ارتباطند.

تکنولوژی آموزشی سه:

در واقع می توان گفت که این مفهوم، به هم آمیختن رویکرد های سخت افزاری و نرم افزاری دو تکنولوژی آموزشی یک ودو، بین نظریه و عمل آموزشی یکی می زند.

فواید تکنولوژی آموزشی

یافته های زیر می تواند فواید کاربرد تکنولوژی آموزشی را مطرح کند:

1- تکنولوژی آموزشی می تواند بازده آموزش را از لحاظ کمی وکیفی افزایش دهد،با رشد تقاضا هایی که فراتر از توان بازده آموزش و پرورش امروزی است، آنچه به عنوان یک امر حیاتی در نظر قرار می گیرد این است که یادگیری موثر و مفید تر انجام گیرد دستاوردهای تکنولوژی آموزشی، توانسته است تابعیت خود را در سرعت بخشیدن به رشد آموزش نشان دهد وکاربر چنین دستاوردهایی می تواند به معلم کمک کند تا از وقت محدودی که در اختیار دارد،بیشترین بهره را ببرد.

2- تکنولوژی آموزشی می تواند آموزش یادگیری را انفرادی کند مطالعه انفرادی،برنامه معین وخشکی ندارد که مدیری یا معلم قبلا آن را طراحی و تنظیم کرده باشند، فرد به هیچ وجه ملزم به رعایت اصولی خاص و معین وشرکت در کلاس ها نیست. در چنین شرایطی فراگیرنده آزاد است موضوعات مورد علاقه تخصصی را مورد توجه وپیگیری قرار دهد یابراساس علایق برانگیخته شده خود، آنها را به صورت خیلی کلی و زود گذر، مرور یا بررسی می کند.

3- تکنولوژی آموزشی می تواند آموزش را براساس روشها و ضوابط علمی تری عملی سازد: به عبارت دیگر تکنولوژی آموزشی می تواند راه حل لازم برای طراحی ظرایط یادگیری را طوری ارائه دهد که از همه ی روشها به طبیعت یادگیری عادی انسان نزدیک تر باشد.

4- تکنولوژی آموزشی می تواند آموزش را با قدرت بیشتری عملی سازد، اشکال جدید ارتباطات و امکانات تازه در امر ارتباطات تابعیت فراینده ای برای بشر امروزی به ارمغان آورده است. در یک نظام طراحی شده با تکنولوژی آموزشی، فراگیرنده می تواند با بیان واضح هدفهای خود، کلیه فعالیتهای مربوط به یادگیری خود را طوری تنظیم کند که هرگونه کار زایدی که باعث هدر رفتن اوقات مفید او می شود از برنامه حذف گردد.

5- تکنولوژی آموزشی می تواند به یادگیری سرعت بخشد و آن را آسانتر کند، تکنولوژی آموزشی می تواند فاصله یادگیری در دنیای خارج و داخل مدرسه را روز به روز کاهش دهد.

6- تکنولوژی آموزشی می تواند از دسترسی به فرهنگ و آموزش را بطور یکسان برای همه میسر کند از طریق بهره گیری از امکانات تلویزیونی و فیلم تقریبا همه فراگیرندگان می توانند از نعمت دیدن نمایشنامه معانی در باره زندگی بزرگان علم و ادب و … بهره مند شوند.

7- وضوح، تناسب و اثربخشی انتظارات آموزشی از طریق کاربرد امر افزایش می یابد. هراندازه هدفهای آموزشی از پیش تعیین شده واضح تر، واقعی تر و نزدیکتر به بازده آموزشی تعریف شده باشند، فعالیتهای یادگیری نیز به همان نسبت موثرتر و مفیدتر خواهد بود.

8- آموزش به منظور انتقال مفاهیم و آموخته ها از طریق بکارگیری تکنولوژی آموزشی میسر تر است؛ آموخته های قبلی دانش آموزان، هرگونه به خود، آموخته های جدید آنان مرتبط و تلفیق نمی شوند. معلم در حین تدریس از طریق راهنمایی دانش آموزان این رابطه را الزاما ایجاد می کند تا آموخته های جدید به معلومات درونی تبدیل شوند ودر اعمال ورفتار دانش آموزان مانند یک عادت آشکار گردند.

9- ارائه فوری نتایج آموزش به میزان یادگیری دانش آموزان در صورت آگاهی آنها از نتایج فعالیتهای آموزشی خود، افزایش می یابد. این امر از طریق استفاده ازتکنولوژی آموزشی امکان پذیر می شود. آگاهی دانش آموزان از ویژگیهای رفتار مطلوب و مورد انتظار و دلایل و نشانه های اشتباهات و موفقیتهای آنان تسهیل امر یادگیری و ادامه فعالیتهای آموزشی کمک بسیار موثری خواهد بود.

تبلیغات متنی