امروز دوشنبه 05 آذر 1403
صفحه اصلی | درباره ما | تماس با ما

بررسی رابطه بین ابعاد رضایت شغلی با فرسودگی شغلی

 0

چکیده

هدف: هدف از انجام این پژوهش بررسی رابطه بین رضایت شغلی واسترس شغلی و همچنین بررسی رابطه بین ابعاد رضایت شغلی با فرسودگی شغلی ازدیدگاه مدیران مدارس شهرستان جهرم بوده است..روش: روش پژوهش توصیفی وازنوع همبستگی بوده و جامعه آماری آن را کلیه مدیران مدارس شهرستان جهرم را دربرمی گیرد. تعدادآنها 135 نفر می باشد. وبه دلیل تعدادکم جامعه آماری همین مقداربه عنوان نمونه آماری درنظرگرفته شد.دراین پژوهش ازسه پرسشنامه رضایت شغلیJDI (اسمیت،کندال،هالین، گریکسون(1987-1969)وفرسودگی شغلی مسلش(1991) و استرس شغلی نورعلی مشتاقی فر درسال(1377)استفاده گردید: برای تعیین روایی محتوایی و صوری پرسشنامه (رضایت شغلی، فرسودگی شغلی، استرس شغلی) از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد پایائی پرسشنامه‌ی رضایت شغلی 86/0 و پایائی پرسشنامه ی فرسودگی شغلی 87/0 و پایائی پرسشنامه ی استرس شغلی 97/0 به دست امده است. یافته ها: تجزیه و تحلیل داده هادر 2 سطح آمارتوصیفی وآماراستنباطی صورت گرفت.که درسطح آمارتوصیفی شاخصهای آماری انحراف معیار،ودرسطح استنباطی ازضریب همبستگی پیرسون وتحلیل رگرسیون چندگانه استفاده شد.نتیجه گیری:- بین رضایت شغلی و استرس شغلی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. بین ابعاد رضایت شغلی و فرسودگی

کلیدواژه ها: رضایت شغلی - فرسودگی شغلی - استرس شغلی

مقدمه:

دردنیای پرشتاب امروز هر کس خواهان داشتن شغلی است.و در واقع یکی ازعوامل احساس امنیت و اعتماد به نفس، داشتن شغل وفعالیت اجتماعی است (غروری،1381).

رضایت شغلی از مهمترین نتایج یک انتخاب صحیح و مناسب در گزینش حرفه است. که تطابق باکار، امکان خلاقیت، روابط رضایت بخش با همکاران وافزایش عزت نفس[1] را فراهم می آورد. برعکس ناسازگاری شغلی مسئله ای است که سبب تعویض مکررِشغل، غیبت، نارضایتی ازخود و شغل، عدم احساس امنیت و خشم و بیزاری از کار می­گردد.

هر چه نگرشهای منفی بیشتری در رابطه با شغل وجود داشته باشد عوارض منفی بیشتری را باعث می گردد و بیشترشدن نارضایتی نسبت به شغل، منجر به نگرشی منفی می شود. یکی ازاین عارضه­های مهم که رابطه­ای متقابل با نگرش منفی دارد فرسودگی شغلی می باشد(حیدری،1379).

کاریک منبع بسیارمهم برای امرار معاش و احراز موقعیتهای اجتماعی است که درعین حال می تواند به نارضایتی، تحلیل رفتن قوای جسمی و روحی منجرشود. محیط کارازمحرکهای فیزیکی، روانی واجتماعی تشکیل شده است که هرکدام از این عوارض می تواند عامل ایجاد تنیدگی[2] به حساب آیند، فشارناشی ازانجام کاریکی از رایج ترین علل تنیدگی می باشد. افراد مقدار زیادی از وقت خود را صرف کارشان می کنند و چنانچه احساس اضطراب وعدم توانایی سازگاری با آن یا نارضایتی ازآن بنماینداین امر به تنیدگی آنها خواهدافزود (غروری،1381).

درمدیریت منابع انسانی پدیده رضایت شغلی یکی ازشاخصهای کیفیت زندگی می باشد.شکی نیست مردمی که ازکارخودرضایت خاطردارنددر پایان روزاحساس می کنندکه به توفیقی نائل آمده اند. و هر چه سازگاری بین مدیران و اهداف سازمان بیشتر باشد،انگیزش و عملکرد و رضایت شغلی مدیران نیز افزایش می یابد(شفیع آبادی،1372).

استرس شغلی درسازمانها یکی ازمشکلات روزجهانی است که باآغازانقلاب صنعتی ورواج تولیدانبوه وشکل گیری نهادهای دولتی وسازمانهای گسترده موردنظرصاحبنظران مدیریت وروانشناسی قرارگرفت ومباحثی همچون سلامتی،ارزشهای انسانی،ایمنی،آرامش،اضطراب،ناکامی،سرخوردگی،بحران روحی،فلات شغلی،سکون حرفه ای واحساس عدم موفقیت وامثال آن طرح گردید (خنیفر،1388).

نگهداری نظام سازمانی یکی ازمهمترین وظایف ومسئولیتهای مدیرمحسوب می شود بنابراین یک مدیرسازمان درواقع مسئول میزان ونوع تعهدکارکنان نسبت به ارزشهای رسمی است.بنابراین مدیریت سازمان باید عوامل مؤثربررضایت شغلی سازمانی راشناسایی کندوبا رفع عوامل منفی وتقویت عوامل مثبت تأثیرگذاربرآن،باعث بالارفتن میزان رضایت شغلی درسازمان شود.ازجمله عواملی که تأثیرات منفی بررضایت شغلی سازمانی می گذارندوباعث کاهش آن می شوند، استرس شغلی وفرسودگی شغلی درفرد است. انسانهای سازمانی درعصر حاضر دائم با عوامل درون و برون سازمانی که موجب استرس و فرسودگی شغلی می شوند، روبرو هستند که به روح و جسم آنها آسیب می رساندوباعث پایین آمدن میزان تحمل روحی وجسمی آنها شده وبرعملکردآنها تأثیرمنفی می گذارد(مدرسی راد،1382).

پژوهشهای انجام شده نیزنشان دهنده تأثیرمنفی استرس شغلی وفرسودگی شغلی بررضایت شغلی می باشد (رئیس زاده وباقرپور،1385).

رئیس زاده وباقرپور،(1385)وانوری،(1386) درتحقیقات خودبه ترتیب بین متغیرهای فرسودگی شغلی واسترس شغلی بارضایت شغلی کارکنان رابطه معنی دارمنفی پیداکردند به این معنی که هرچه میزان استرس شغلی وفرسودگی شغلی مدیران بالارود رضایت شغلی آنها پایین ترمی آید.

آموزش و پرورش هرجامعه مغز و قلب آن جامعه است، حیات، رشد و توسعه وتحقق اهداف همه جانبه آن درگرو جذب، گزینش، آموزش ونگهداشت افرادپویا وموفق می باشدلذا سرمایه گذاری درجهت تربیت همه جانبه چنین افرادی بهترین وسودمندترین وپایدارترین سرمایه گذاری برای تحولات کیفی خواهدبود،به گفته فیلیپ کومبز[3]«اگرقراراست که تحولی درعرصه جامعه به وقوع بپیوندداین تحول ودگرگونی باید ازآموزش وپرورش آغازشود»(میرکمالی،1378).

منابع انسانی اصلی ترین وباارزش ترین عامل درعملکردسازمانها بشمارمی روند.البته این ارزشمندی زمانی مشخص ترمی شودکه سازمانها نیازهای واقعی خود،منابع انسانی متخصص وعلاقه مندبه کارراجذب کرده و برای حفظ،نگهداری وپرورش آنهاتلاش ورزد،درغیراین صورت همین منبع با ارزش به عنوان سرباری زائدومخل نظم درخواهدآمد(طبری،1387).

امروزه یکی ازمشکلات سازمانها عدم رضایت سازمانی مدیران وکارکنان ازشغل وسازمانهایشان ورویارویی آنان باعوامل استرس زای درون وبرون سازمانی وعوامل بوجودآورنده فرسودگی شغلی می باشدکه باتوجه به اهمیت این سه متغیردرعملکردافرادوسازمان،لازم است که بیشترموردمطالعه وبررسی قرارگیرنددراین خصوص سازمانها باید بتوانندمیزان تحمل کارکنان راافزایش داده وتأثیرعواملی که باعث ایجاداسترس وفرسودگی شغلی می شوندراکاهش دهند تابهره وری فردی وسازمانی ورضایت شغلی افزایش یابد(آلیگار[4]،1379).

مدیران دست کم بایدبه سه دلیل به رضایت شغلی افراد و اعضای سازمان اهمیت بدهند:1- مدارک زیادی در دست است که افراد ناراضی، سازمان را ترک می کنند و بیشتر استعفاء می دهنداماافرادراضی کمتردرکارغیبت می کنندوکارشان رامنظم ودقیق انجام می دهند.2- ثابت شده است کارکنان راضی ازسلامت بهتری برخوردارندوبیشترعمرمی کنند.افرادناراضی مستعدانواع بیماریهاازسردرد تا بیماریهای قلبی وعروقی هستند.3- رضایت شغلی ازکار پدیده ای است که از مرز سازمان و شرکت فراتر می رودواثرات آن درزندگی خصوصی فردوخارج ازسازمان مشاهده می شود.وکارمندراضی،شادابی راازسازمان به خانه وجامعه منتقل می کند.بنابراین می توان باتوجه به مسئولیتهای اجتماعی ومقدارپولی که درسایه وجودرضایت شغلی نصیب جامعه خواهدشد،ازاین پدیده دفاع کرد(فروتن،1379). این پژوهش قصدداردرابطه بین رضایت شغلی و فرسودگی شغلی بااسترس شغلی راازدیدگاه مدیران مدارس شهرستان جهرم را مورد بررسی قراردهد.باانجام این پژوهش ومشخص شدن رابطه این سه متغیر،مدیران ودست اندرکاران تعلیم وتربیت خواهند توانست بااستفاده ازنتایج این پژوهش تصمیمات لازم ومقتضی رادرجهت صحیح،بهره برداری نمایند.

جورج و جونز[5] (1999) رضایت شغلی را مجموعه ای از احساسات و باورها می دانند که افراد در مورد مشاغل کنونی خود دارند.

بحث و نتیجه:

با توجه به یافته های پژوهش می توان گفت بین رضایت شغلی وفرسودگی شغلی وهمچنین بین رضایت شغلی واسترس شغلی رابطه معناداری وجودندارد..این نتایج بایافته های عبدی، شهبازی 1380و دموری 1373 و سلیمان نژاد1380 همسویی دارد.

چرا رضایت شغلی با استرس شغلی رابطه ندارد و چراهر چه فرسودگی شغلی افزایش پیدا کند استرس شغلی نیز افزایش می یابد؟ درتبیین یافته های مربوط به این فرضیه می توان گفت که هر سازمانی نیازمند نیروی کارعلاقه مند به کار می باشدتابتواندازبهره وری بالایی برخوردارباشد.عوامل متعددی رضایت شغلی مدیران رانسبت به سازمان تحت تأثیر قرار می­دهند و باعث افزایش یا کاهش آن می شوند. عواملی همچون استرس شغلی و فرسودگی شغلی می باشد. پژوهشهانشان می دهندفرسودگی شغلی که براثراسترس شغلی بیش ازحدوطولانی مدت بوجودمی آیدباعث کاهش رضایت شغلی می شودوازطرف دیگراسترس شغلی که عامل اصلی بوجودآورنده فرسودگی شغلی است ونیزباعث کاهش میزان انگیزه ورضایت مدیران وعملکردآنان می شود.به گونه ای که بابالارفتن استرس حرفه ای،رضایت شغلی هم کاهش می یابد.

همانطورکه مشاهده می شوداسترس شغلی برفرسودگی شغلی و استرس شغلی و فرسودگی شغلی بر رضایت شغلی کارکنان در سازمان­ها اثرمی گذارند واین نشان دهنده رابطه چندگانه این متغیرها با یکدیگر است.

طبق نتایج به دست آمده ازاین فرضیه پژوهشی بین رضایت شغلی واسترس شغلی درسطح 05/0 رابطه معنی داروجودندارد.این نتایج بایافته های برگ وریدینگ (1991) وآزاد مرزآبادی،سلیمی (1383)، ویسی، عاطف، وحیدرضایی(1379) همسویی دارد.

طبق نتایج بدست آمده ازاین فرضیه پژوهش بین ابعادرضایت شغلی بااسترس شغلی رابطه معنا داروجودندارد. وهیچ کدام ازابعادرضایت شغلی با استرس شغلی همبستگی معنادارندارند، بنابراین هیچ یک ازآنها قدرت پیش بینی استرس شغلی راندارد.زیرارضایت ازحقوق،رضایت ازماهیت کار، رضایت ازنحوه ارتقاء،رضایت ازمافوق،رضایت ازهمکاران وقتی که درسازمان ایجادشوددیگرهیچکدام ازکارکنان دچاراسترس شغلی نمی شوند.

طبق نتایج بدست آمده ازاین فرضیه پژوهشی بین ابعادرضایت شغلی وفرسودگی شغلی رابطه معناداری وجودندارد.ضرایب همبستگی ستاره داردرجدول5ازلحاظ آماری معنادارهستند.وهمانگونه که مشاهده می شودهیچ یک ازابعادرضایت شغلی بافرسودگی شغلی همبستگی معنادارندارند،بنابراین هیچ یک ازآنها قدرت پیش بینی فرسودگی شغلی راندارند.وقتی که ماازتمام ابعادرضایت شغلی،ابرازخشنودی کنیم یعنی ازشغل خودراضی هستیم پس به دلیل رضایتمندی دیگر،مدیران درسازمان دچارفرسودگی شغلی نمی شوند و دیگر رابطه ای هم میان این دو متغییرایجاد نمی شود.این نتایج بایافته های احمدی خلیفه(1381)،سارس(1988)،فریدمن(1995)،ایوانزوهاکسلی وگاتلی، ویبروپاژاک و مدینا وکندال وکوتانا(2006)همسویی دارد.

با توجه به نتایج حاصل شده از پژوهش حاضر پیشنهاد می شود:مدیران وکارکنان درسازمانها باآگاهی میزان تحمل خود،ازسطح استرس پذیری خودآگاه بشوندوبابکارگیری راهکارهای عملی درجهت افزایش قدرت تحمل وفشارپذیری فردی وسازمانی خودگام برداشته وازاین بابت درراستای سالم سازی محیط وارتقای بهداشت روانی سازمان حرکت کنندتاانرژی هایی که ناخواسته صرف تنشهای سازمانی می گردددرجهت ارتقای کمیت وکیفیت وتحقق مسئولیتهای اجتماعی سازمان بکارگرفته شود.

نتایج کلی فرضیات پژوهش نشان می دهددرمدارس بابالابردن رضایت شغلی وکاهش استرس شغلی وفرسودگی شغلی،کارایی وبهره وری درمدارس بوجود می آید.بنابراین متولیان امرمی توانندتأثیربسزایی برروی این امربگذارندوامیداست گامهای مؤثری دراین خصوص برداشته شود.

منابع و ماخذ

- پورقاسمی، ع.، 1383، استرس در کار، صنعت و ایمنی، شماره ی 81،ص 64-63

- حبیبیان، س.، 1382، مهارتهای بنیادی در مشاوره، تهران: انتشارات رشد، جلد اول.

- حساوی، ح.، 1387، بررسی رابطه ی بین رضایت شغلی و سلامت روان با فرسودگی شغلی درکارکنان شرکت فاریست اهواز، پایان نامه ی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاداسلامی اهواز

- حیدری، م.، 1379، بررسی رابطه ی تفکرغیرمنطقی با فرسودگی شغلی درمعلمین و دبیران، نشریه ی تربیت شماره ی16.

- خداپرست، ا.، 1379، فرهنگ روانشناسی دوسویه، انتشارات پیوسته، چاپ اول.

- رابینز، استیفن، پ ترجمه: اعرابی،س،م و پارسائیان،ع.، 1380،، رفتارسازمانی، تهران پژوهش های فرهنگی

- رابینز،استیفن،پ.، ترجمه: اعرابی،س،م و پارسائیان،ع، 1374، مدیریت رفتارسازمانی،تهران مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی.

- راندال آر،ر، آلتمایر، ا. ا.، ترجمه: خواجه پور،غ.، 1994، استرس شغلی،، تهران: انتشارات سازمان مدیریت صنعتی، چاپ اول 1377

- زارعی، ف.، 1379، بررسی نشانگان فرسودگی شغلی مشاوران مدارس شهر قزوین، پایان نامه ی کارشناسی ارشد، تهران مرکز مدیریت آموزشی.

- سلیمان نژاد، ح.، 1380، بررسی رابطه ی بین استرس حرفه ای و رضایت شغلی در کارکنان سازمان های دولتی شهر ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی ایلام

تبلیغات متنی