نظام آموزش و پرورش کانادا

نظام آموزشی کانادا بصورت استانی بوده و مدارس تحت نظارت استان مربوطه اداره می شوند. البته آموزش بومیان کانادا بر عهده دپارتمان امور بومیان و شمالیها (Department of Indian and Northern Affairs Canada) گذاشته شده که بخشی از دولت فدرال است. در اکثر استانها آموزش تا پایان 16 سالگی و در دو استان تا پایان 18 سالگی اجباریست. دوره آمادگی (یا معادل آن) در همه استانها وجود دارد اما اعتبارات استانی و ساعات کاری آنها ممکن است در بین استانها بسیار متنوع باشد. سن قانونی شروع تحصیلات اول ابتدایی در کانادا 6 یا 7 سالگیست. هزینه های مدارس برای کلاسهای اول تا دوازدهم از بودجه عمومی دولتی تأمین می شود و نتیجتاً در مدارس عادی از دانش آموزان شهریه ای دریافت نمی شود. شروع رسمی سال تحصیلی در این کشور بعد از روز کارگر (Labour Day) در ماه سپتامبر و اتمام آن در پایان ماه جون (معمولاً آخرین جمعه ماه) است.

در کانادا یک نفر از 10 نفر فاقد دیپلم دبیرستان است. البته در بسیاری از مناطق این کشور مدارسی با بودجه عمومی وجود دارند که به بزرگسالان واحدهای درسی مربوطه را ارائه می کنند. ضمناً نسبت دارندگان دیپلم دبیرستانی به افراد فاقد دیپلم به سرعت در حال تغییر است که بخشی از این امر به نیاز بازار کار به افراد دارای دیپلم و در بسیاری از موارد به دارندگان مدرک دانشگاهی مربوط می شود.

از زمان بکارگیری بخش 23 قانون اساسی کانادا در سال 1982، آموزش به هر دو زبان انگلیسی و فرانسه در بسیاری از مناطق این کشور فراهم شده است، گرچه آموزش زبان فرانسه بعنوان زبان دوم یا آموزش شناور آن نیز برای دانش آموزان انگلیسی زبان در سراسر کانادا فراهم گردیده است.

بطور طبیعی برای اداره مدارسی که از بودجه عمومی استفاده می کنند هر استان به چند ناحیه یا بخش تقسیم شده است. هر ناحیه دارای هیأت  امنای مربوط به خود است که اعضای آن بر اساس رأی گیری انتخاب می شوند. تمام مدارس مربوطه تحت نظارت هیأت امنای ناحیه ای خود اداره می شوند.

در کانادا مدارس خصوصی نیز وجود دارند که البته تعداد زیادی از آنها بر اساس تعلیمات مذهبی اداره می شوند. بخش کوچکی از این مدارس بعنوان مدارس ممتاز شناخته می شوند. مدارس کانادایی خارج از این کشور نیز معمولاً از نوع مدارس خصوصی هستند. از نظر تاریخی به منظور برقراری برابری آموزشی مدارس خصوصی در برخی مناطق یا استانهای کانادا اجازه تأسیس نداشته اند.

هر استان به روش متفاوتی با مدارس مذهبی رفتار می کند. در استان انتاریو (Ontario) مدارس خصوصی متعددی برای یهودیان، مسلمانان، و مسیحیان وجود دارند که همگی با دریافت شهریه اداره می شوند. از زمانی که تأسیس و تأمین اعتبارات مدارس کاتولیک در قانون اساسی آورده شدند دیوان عالی این کشور نیز وجود آنها را قانونی اعلام کرده است. با این وجود، کمیته حقوق بشر سازمان ملل این قانون را تبعیض آمیز اعلام کرده و پیشنهاد کرده است انتاریو یا هیچ مدرسه ای را بر اساس تعالیم دینی اداره می شوند تأمین اعتبار نکند و یا اینکه از همه آنها صرف نظر از نوع دین آنها پشتیبانی مالی کند. در سایر استانها مدارس خصوصی دینی از دولت اعتبارات مالی دریافت می کنند. در بریتیش کلمبیا (British Columbia) دولت 50% هزینه های مدارس خصوصی را که از استانداردهای دقیق آموزشی لازم برخوردارند پرداخت می کند. در این استان سیکها، هندوها، مسیحیان، و مسلمانان دارای مدرسه هستند. استان آلبرتا (Alberta) داری شبکه ای از مدارس چارتر (charter schools) است دارای شیوه آموزشی خاصی در چارچوب روش آموزشی مدارس عمومی هستند و بودجه آنها بطور کامل از طرف دولت پرداخت می شود. این مدارس از نوع مدارس خصوصی نیستند و امتیاز آنها به مدارس مذهبی داده نمی شود. این نوع مدارس باید از برنامه آموزشی استانی پیروی کنند و از استانداردهای لازم برخوردار باشند ولی در عین حال در سایر زمینه ها به آنها آزادی عمل قابل توجهی داده می شود. در سایر استانها مدارس خصوصی مقداری بودجه دولتی دریافت می کنند اما این بودجه به اندازه بودجه اختصاص داده شده به مدارس عمومی نیست.  

همانگونه که گفته شد سیستم آموزشی در این کشور ممکن است از استانی به استان بسیار متفاوت باشد. بعنوان مثال چیزی که در بسیاری از استانها به آن آمادگی (Kindergarten) گفته می شود در استان نوا اسکوشیا (Nova Scotia) کلاس مقدماتی (Grade Primary) نامیده می شود. یا در انتاریو قبل از آمادگی دوره دیگری به نام آمادگی کهتر (Junior Kindergarten) نیز وجود دارد. در برخی استانها اصلاً دوره آمادگی اجباری نیست. در استان کبک (Quebec) وضعیت بکلی متفاوت بوده و سیستم آموزشی و بسیاری از سیستمهای دیگر ممکن است از سایر استانهای کانادا تفاوت قابل توجهی داشته باشند. بطور کلی سیستم آموزشی در بسیاری از استانهای کانادا برای دوره تحصیلی آمادگی تا پایان دبیرستان به شرح زیر است:

- دوره آمادگی (Kindergarten): شامل دوره آمادگی مهتر (سن 4 تا 5 سالگی) که فقط در استان انتاریو وجود دارد و نیز دوره آمادگی (سن 5 تا 6 سالگی)  

- دوره ابتدایی (Elementary): شامل کلاسهای اول (سن 6 تا 7 سالگی) تا ششم

- دوره دبیرستان کهتر (Junior High School): شامل کلاسهای هفتم تا نهم   

- دوره دبیرستان: شامل کلاسهای دهم تا دوازدهم 

سیستم آموزشی در استان کبک متفاوت از سیستم آموزشی گفته شده در بالاست.

برنامه روزانه و ساعت شروع و پایان مدارس نه تنها در بین استانهای مختلف بلکه در داخل یک استان و حتی بین مدارس یک شهر نیز ممکن است متفاوت باشد. دانش آموزان هر مدرسه با احتساب زمان ناهار معمولاً به مدت هفت ساعت در مدرسه بسر میبرند. شروع مدرسه پسر من که کلاس سوم است صبح ساعت 8:35 دقیقه و پایان آن ساعت 3:45 است ولی مدرسه دخترم که کلاس نهم است 10 دقیقه دیرتر شروع و 10 دقیقه هم دیرتر پایان می یابد. معمولاً از ساعت 12 تا 1 بعد از ظهر وقت ناهار است که بچه ها می توانند همانجا در مدرسه زیر نظر مربیانی که قبلاً دستمزد آنها توسط والدین پرداخت شده ناهار برده شده از خانه را صرف کنند یا برای خوردن ناهار به خانه هایشان بروند. البته معمولاً مورد اول ترجیح داده می شود.

آموزش در مدارس کانادا بر خلاف ایران بر اساس تجربه و مشاهده است نه حفظ کردن مطالب درسی. دانش آموزان تمام مدتی که در مدرسه هستند در حال مشاهده، تجربه، بازی، و تفریح هستند و حین انجام این فعالیتها مطالب مورد نظر را نیز یاد می گیرند. در خانه دانش آموزان تقریباً هیچ کاری با تمرین و تکالیف مدرسه ندارند. آنها فقط ممکن است دو کار داشته باشند: مطالعه کتبی که از مدرسه یا کتابخانه شهر می گیرند و کار روی پروژه هایی که گاهی از مدرسه به آنها سپرده می شود. دانش آموزان طوری بار آورده می شوند که به امانت گرفتن، خریدن، و خواندن کتاب از همان کلاس اول ابتدایی بسیار حریص هستند. از همان زمان آمادگی کار کردن روی پروژه ها، سخنرانی، و بالا بردن اعتماد به نفس به آنها آموزش داده می شود. پارسای ما که قبل از شروع آمادگی با ما سفری به ایران داشت در زمان آمادگی به خواست معلم مربوطه روی پروژه کوچکی که سفر به ایران را از زبان او بیان می کرد کار کرد و بعد آنرا در قالب یک سخنرانی کوچک ارائه کرد!  

خواندن دانش آموزان اینجا بسیار قویست و آنها حتی از زمان آمادگی می توانند کم کم نامه های مدرسه و کتابهای ساده را بخوانند. از سال دوم و سوم تقریباً هر کتابی را می توانند بخوانند. ولی در مقایسه با دانش آموزان ایران دیکته آنها بسیار ضعیف است. البته دیکته همه اقراد اینجا ضعیف است!

در اینجا دانش آموزان بر خلاف ایران دارای کتاب مشخصی که از طرف وزارت آموزش و پرورش چاپ شده باشد نیستند ولی مطالب آموزشی مرتبط با دروس مختلف در صورت لزوم بصورت ورقهای یک یا چند صفحه ای از منابع مختلف چاپ گرفته و در اختیار دانش آموزان گذاشته می شود.  

در مدارس عادی اینجا برخلاف ایران آموزش دین به هیچ وجه وجود ندارد ولی دروسی از قبیل کامپیوتر و موسیقی درس داده می شود. دروسی که به بچه های کلاس سوم در مدرسه پسر من داده می شود به شرح زیرند:

ریاضیات، علوم، مطالعات اجتماعی، هنر، زبان، هنرهای زبان، خواندن، کامپیوتر، موسیقی، مهارتهای کتابخانه، و ورزش.

در سایر زمینه ها نیز ممکن است تفاوتهایی بین مدارس ایران و کانادا وجود داشته باشد که از حوصله این مقال خارج است.

• لینک منبع

• تاریخ: چهارشنبه , 20 دی 1402 (13:59)

• پاورپوینت روابط آب، خاک و گیاه
• پروژه کارآفرینی کارخانه تولید شیشه خود تمیز کن
• بررسی خصوصی ‏سازی در آموزش عالی
• خلاصه کتاب عدالت اجتماعی و شهر
• پروژه کارآفرینی تولید و بسته بندی نان لواش