امروز چهارشنبه 09 آبان 1403
صفحه اصلی | درباره ما | تماس با ما

آزمایشات ساده برای سنجش کودکان

 0

به سینه خیز رفتن هستند) در یک سوی یکی از میزها قرار دهید و از سوی دیگر او را صدا بزنید. کودک ممکن است تا نقطه شروع فاصله بین دو میز برسد ولی معمولا در آن قسمت مکث می‌کند.
به عبارتی در کودکان ادراک عمق دیده می‌شود. کودک در آن نقطه عمق را احساس می‌کند و به خاطر ترس از پرت شدن ممکن است از حرکت روی شیشه آن قسمت خودداری می‌کند. کودکان بزرگتر با اطمینان از وجود شیشه به عنوان یک حائل که مانع پرت شدن آنها می‌شود به حرکت خود ادامه می‌دهند.

آزمایش دوم

چندین کارت با طرحهای مختلف تهیه کنید. طرحهای برخی کارتها باید طرحهای یکنواخت و بقیه کارتها دارای طرحهای پیچیده‌ای باشند. طرحهای یکنواخت از تنوع خطوط و شکل و... کمتری برخوردار هستند. این کارتها را در اختیار کودک قرار دهید و حرکات او را مورد بررسی قرار دهید. در مورد کارتهایی که طرحهای پیچیده دارند توجه کودکان بیشتر جلب می‌شود. کودکان بیشتر ترجیح می‌دهند به طرحهای پیچیده نگاه کنند تا به کارتهای یکنواخت.
این آزمایش را برای کودکان کوچکتر با انواع اسباب بازی یا اشیا می‌توان انجام داد. کودکان معمولا توجه زیادتری به اشیائی نشان می‌دهند که از لحاظ ادراکی متنوع باشند. اشیا ساده چندان مورد توجه و ادراک کودک قرار نمی‌گیرد و به راحتی حواس کودک به محرکهای دیگر جلب می‌شود. از این روش در آزمایشات ادراکی با نام روش نگاه ترجیحی یاد می‌شود.

آزمایش سوم

حتی کودکان کوچکتر (زیر یکسال) نیز می‌توانند تغییرات را ادراک کنند. تصاویر آشنایی را انتخاب کنید مثل تصویر واضحی از پدر کودک. در بخشی از این تصویر تغییراتی ایجاد کنید و مقابل چشم کودک قرار دهید. حرکات چشم او را دنبال کنید. می‌توانید به سایر حرکات کودک نیز توجه داشته باشید. به عنوان مثال فرض کنیم در تصویر مورد نظر یک روسری به تصویر پدر اضافه کرده باشید. حرکات چشم کودک روی ناحیه سر بیش از سایر اعضای صورت خواهد بود کودک چنین تغییراتی را ادراک می‌کند.
برای بررسی همین پدیده ادراکی می‌توانید تغییراتی در چهره خود ایجاد کنید و مقابل کودک قرار بگیرید. توجه داشته باشید تغییرات ایجاد شده نباید به قدری زیاد باشد که احساس ناآشنایی و ترس را در کودک برانگیزد. کودکان در چنین حالتی نیز واکنشهایی نشان می‌دهند که ادراک آنها را از این تغییرات نشان می‌دهد. به عنوان مثال مادری که یک برچسب بزرگ و رنگی روی پیشانی خود چسبانده باشد ممکن است با تلاش کودک مبنی بر گرفتن و کندن آن برچسب مواجه شود.

آزمایش چهارم

ادراک آشنایی برای کودک بسیار مهم است. واکنش ترس کودک معمولا در مقابل ادراکاتی که ناآشنا می‌نمایند بروز می‌نماید. برای بررسی ادراک آشنایی در کودک خود آزمایش زیر را انجام دهید. تصاویری از آشنایان کودک، مثل پدر، مادر، خواهر، براد ر، مادربزرگ و... در اختیار کودک قرار دهید. در میان این تصاویر، تصویر کاملا ناآشنایی قرار دهید و واکنشهای کودک را زیر نظر بگیرد. برخی از کودکان از دست زدن به این تصاویر خودداری می‌کنند، کودکان بزرگتر ممکن است کنجکاوی نشان دهند و سوالاتی بپرسند، و برخی با دقت بیشتری شاید به بررسی تصویر بپردازند.
در هر حال واکنشهای کودکان در این زمینه ممکن است مختلف باشد. واکنش کودک هر چه باشد مهم نیست آنچه مورد نظر ماست اینکه کودک متوجه متفاوت بودن تصویر مورد نظر در بین سایر تصاویر شده و آن را ادراک کرده است.در کودکان کوچکتر این آزمایش را می‌توان به شیوه عینی‌تری اجرا کرد. برای انجام چنین آزمایشی چند نفر آشنا به همراه یک فرد کاملا غریبه در مقابل کودک قرار بگیرید واکنشهای کودک را نیز در نظر بگیرید. در اینجا نیز واکنشهایی را مشاهده خواهید کرد. سعی کنید از روشهای عینی مثل خود اشیا یا تصاویر آنها استفاده کنید.

نکته کلی در مورد همه آزمایشات ساده هوش

روشن است که هوش یک مساله کاملا پیچیده‌ای است که اندازه ‌گیری و برآورد آن نیز از دشواری و پیچیدگی زیادی برخوردار است. برآورد دقیق هوش نیاز به استفاده از ابزارها و تستهای معتبر و دقیق دارد. با آزمایشات ذکر شده شما تنها می‌توانید یک برآورد کلی از هوش کودک خود داشته باشید. کودکان باهوش در این آزمایشات معمولا واکنشهای سریعی از خود نشان می‌دهند، بطوری که در مدت زمان کمتری به پاسخ مورد نظر اشاره می‌کنند. پاسخهای انتخاب شده درست و صحیح بوده یا حداقل به پاسخ صحیح نزدیکتر است. تلاش کنید آزمایشات را به صورت بازی درآورید و در شرایط لذت بخش انجام دهید. در زمانی که کودک خسته است یا علاقه‌ای به آنها نشان نمی‌دهد نتیجه خوبی نخواهید گرفت.

آزمایشات ساده برای سنجش هوش کودکان

آزمایش اول

تصاویر ساده‌ای تهیه کنید واجزایی از این تصاویر را حذف کنید. از کودک خود بخواهید بگوید تصویر مورد نظر چهاشکالی دارد. تصاویری که انتخاب می‌کنید معمولا تصاویر ساده‌ای خواهد بود که کودک با آنها آشنایی داشته باشد. مثل چهره یک آدمک که دهان و لبها حذف شده است یا ساعتی که عقربه ندارد یا میزی که پایه ندارد. کودکان به موازات رشد هوشی خود به تدریج این توانایی را بدست می‌آورند که بتوانند اجزای حذف شده در تصاویر پیچیده را شناسایی کنند. بر این اساس کودکان کوچکتر مثلا 6 - 5 ساله‌ها معمولا نقص در تصاویر مربوط به اشیا آشنا و عینی را راحت‌تر شناسایی می‌کنند. با بالا رفتن سن کودک می‌توان تصاویر پیچیده‌تر مثل مناظر و... را مورد استفاده قرار داد.

آزمایش دوم

داستانهایی برای کودک انتخابکنید و با تغییراتی که در آنها ایجاد می‌کنید منتظر پاسخ و واکنش کودکبمانید. توجه کنید این تغییرات متناسب با سطح سنی کودک باشد و بیان کننده مسائل غیر عادی و غیر طبیعی باشد. به این داستان توجه کنید. روزی روزگاری توی یک رودخانه زیبا و قشنگ که کنار جنگل سرسبزی قرار داشت چند تا ماهی کوچولو زندگی می‌کردند. ماهیها هر روز که از خواب بیدار می‌شدند شروع می‌کردند به بازی و تفریح.
یک روز یکی از ماهیها در حالی که بازی می‌کرد افتاد زمین و یکی از پاهایش زخمی شد. دوستانش به کمک او آمدند و پای او را پانسمان کردند. ماهی کوچولو خیلی ناراحت بود و درد شدیدی داشت. دوستانش هم خیلی ناراحت بودند چون نمی‌توانستند باهم بازی کنند. چند روز گذشت تا پای ماهی کوچولو خوب شد. ماهی قصه ما خیلی خوشحال بود پیش دوستانش رفت و دوباره شروع به بازی کنند. اما این دفعه ماهی کوچولو مراقب بود که اتفاق بدی برایش نیفتد.

آزمایش سوم

اشیا و وسایلی را انتخاب کنید واز کودکتان بخواهید بگوید این اشیا به چه دردی می‌خورند و به عبارتی چه کاربردیدارند. توجه داشته باشید نوع سوال کردن برای کودکان مهم است. سعی کنید بدون این که راهنمایی مستقیمی ارائه داده باشید طوری سوال کنید که کودک منظور شما را بتواند درک کند. به مثالهای زیر توجه کنید:

· چاقو به چه دردی می‌خورد؟

· کاسه به چه دردی می‌خورد؟

· کلاه برای چیست؟

سوالات فوق برای کودکان سنین پایین مثل 5 - 4 ساله‌ها مناسب است اما برای کودکان بزرگتر می‌توان از مثالهای دیگری استفاده کرد:

· با آچار و پیچ گوشتی چه کار می‌توان کرد؟

· با سوزن چه کار می‌کنیم؟

آزمایش چهارم

چند مورد میوه، اشیا یاچیزهای دیگر را که از یک جنبه خاص تشابهاتی با یکدیگر دارند انتخاب کنید و دراختیار کودک قرار دهید. و از کودک بخواهید بگوید این اشیا چه شباهتی به یکدیگردارند. مثلا یک پرتقال، یک سیب، یک خیار و یک موز. که همگی میوه هستند. این آزمایش را با توجه به شرایط سنی کودک و سایر عوامل می‌توانید با اندک تغییراتی اجرا کنید. برای کودکان کوچکتر می‌توانید از خود اشیا یا از تصاویر آنها استفاده کرد. برای کودکان بزرگتر می‌توان نام اشیا را به ترتیب گفت و سپس از او سوال کرد.

آزمایش پنجم

گروهی از اشیا یا چیزهای دیگررا انتخاب کنید که شباهتهای اساسی به یکدیگر دارند. در میان این گروه شی را قراردهید که در آن ویژگی مشترک با بقیه نیست. و از کودک بخواهید آن شی را که با بقیهتفاوت دارد در بین گروه انتخاب کند. مثلا چند شی دایره‌ای شکل انتخاب کنید و در بین آنها یک مکعب مربع قرار دهید. برای این آزمایش نیز می‌توانید از خود اشیا، تصاویر آنها یا نام بردن اسامی، آنها استفاده کنید. ولی توجه داشته باشید کودکان کوچکتر به دلیل این که رشد حافظه آنها به اندازه کودکان بزرگتر نیست نمی‌توانند در روش نام بردن وسایل عملکرد خوبی داشته باشند.
موفق نشدن آنها به حافظه آنها مربوط می‌شود نه به عملکرد هوشی آنها. برای این کودکان عملکرد کودک هر چه باشد نشان دهنده ادراک از وجود یک غریبه در گروه است. توجه داشته باشید که عکس‌العملی خاص از طرف گروه و یا آن فرد غریبه صورت نگیرد. کودکان در برخی سنین اگر در چنین شرایطی قرار گیرند، ممکن است گریه کنند.

درک کردن شرایط عاطفی اطرافیان توسط کودکان

کودکان حتی حالات عاطفی اطرافیان خود را ادراک می‌کنند. در حضور کودک خود شروع به خندیدن کنید و به واکنشهای او توجه کنید. بی‌شک واکنشهایی از او مشاهده خواهید کرد مثل دست و پا زدن، غان و غون کردن، خندیدن و از کودکان بزرگتر درخواست برای بغل شدن، پرسیدن علت خنده و.... همچنین اگر در حضور کودک شروع کنید به گریه کردن و واکنشهای کودک را مورد بررسی قرار دهید خواهید دید که واکنشهایی حاکی از درک شرایط عاطفی شما نشان می‌دهند. کودکان کوچکتر ممکن است متوجه تصنعی بودن شرایط نشوند و شروع کنند به گریه کردن یا نگاههای خیره و وارسی کننده. کودکان بزرگتر سعی می‌کنند کاری انجام دهند، مثل برداشتن دست مادر از جلوی چشمانش و....

بینایی

استفاده از نمودار اسنلن برای سنجش بینایی

برای سنجش بینایی نموداراسنلن یک وسیله ساده و قابل استفاده برای والدین و معلمان است. استفاده از این ابزار معمولا راحت هست و تهیه و اجرای آن به تخصص زیادی نیاز ندارد. کافی است یک نمودار اسنلن تهیه شود و روی کودک مورد آزمایش قرار گیرد. چنین نمودارهایی معمولا در مدارس پیدا می‌شوند. والدین نیز می‌توانند آن را از فروشگاههای تجهیزات پزشکی تهیه و مورد استفاده قرار دهند.

نمودار را روی یک دیوار نصب کنید. توجه داشته باشید روی دیوار یا پشت نمودار و یا اطراف آن چیز دیگری که موجب جلب توجه کودک یا حواس پرتی او شود وجود نداشته باشد. قبل از این که شروع به اجرای آزمایش بکنید جهت دندانه‌های نمودار را به کودک یاد بدهید. برای اجرای این آزمایش کودک باید در فاصله 6 متری نمودار بایستد یا بنشیند. حروف نمودار را با کمک یک خط کش از ردیف بالا به پایین به کودک نشان دهید و از او بخواهید جهت حروف را مشخص کند. کودکانی که بینایی سالمی دارند تا خط ما قبل آخر را به راحتی می‌توانند تشخیص دهند.

یادتان باشد این آزمایش را بطور جداگانه‌ای برای هر چشم انجام دهید. در این آزمایش حرکات و رفتار کودک نیز باید در نظر گرفته شود. ممکن است کودک مرتب چشمهایش را مالش دهد یا بهم بزند. یا از جای خود به طرف نمودار حرکت کند یا جابجا شود. عکس‌العملهای کودک را به همراه تعداد جوابهای درست و غلط در نظر بگیرید در صورت وجود علایم مشکوک می‌توانید اقدام به انجام آزمایشات تخصصی‌تر بکنید.

تعیین حوزه بینایی کودک

حوزه بینایی منطقه‌ای است که شخص می‌تواند در حالی که چشمش را به نقطه‌ای ثابت نگه داشته است شی را که روبرو یا اطراف چشم او قرار می‌گیرد، ببینید. بنابراین وقتی که شی از حوزه بینایی فرد خارج باشد قادر به دیدن نخواهد بود و ممکن است برای دیدن آن اقدام به حرکاتی مثل چرخش سر، یا حرکت بدن بکند. حوزه بینایی اهمیت زیادی دارد و محدود بودن آن ممکن است به انواع یادگیریهای کودک لطمه بزند. امتحان حوزه بینایی بسیار ساده است. برای تعیین حوزه بینایی ابتدا روی خود آزمایش کنید.
به خوبی روش آزمایش را یاد بگیرید بعد توضیحات لازم را به کودک بدهید و آزمایش را روی او انجام داده و نتیجه را بررسی کنید. برای اجرای آزمایش یک مداد را مابین دو چشم و در فاصله 40 سانتیمتری قرار دهید. سپس به آهستگی مداد را به طرف گوش راست حرکت دهید. دقت کنید این کار به آهستگی صورت بگیرد. نقطه‌ای که در آن دیگر شما قادر به دیدن مداد نیستید پایان حوزه بینایی شماست. در حین آزمایش باید نگاه خود را روی مداد ثابت نگه دارید. معمولا افرادی که بینایی سالم دارند حوزه بینایی آنها تا تقریبا به نزدیکی گوشها می‌رسد.

تعیین نقطه کور

نقطه کور یک ناحیه غیر حساس در قسمتی از شبکیه است وجود آن را با آزمایش زیر می‌توان نشان داد:

1. چشم راست کودک خود را ببندید و از او بخواهید به علامت باضافه که در گوشه فوقانی سمت راست می‌بیند خیره شود. کتاب را در فاصله 30 سانتیمتری او جلو و عقب ببرید. و از او بخواهید وقتی دایره سیاه که در سمت چپ شکل قرار دارد ناپدید شد به شما اعلام کند.

2. حالا بدون آنکه کتاب را حرکت دهید و در حالیکه هنوز چشم راست کودک بسته است به او بگویید به علامت باضافه که در گوشه سمت راست بخش پایین شکل قرار دارد خیره شود. و وقتی فاصله سفید روی نقطه کور بیفتد خط سیاه به نظر پیوسته می‌آید.

شنوایی

آزمایش اول

پشت سر کودک بایستید و در یک فاصله مناسب زنگوله یا وسیله مشابهی را به صدا در‌آورید. در مورد نوزادان بر حرکات نوزاد توجه کنید. زمانی که صدای دیگری در محیط وجود نداشته باشد و شنوایی کودک سالم باشد حرکاتی که نشان دهنده درک شنوایی اوست خواهید دید. مثل چرخاندن سر، دست و پا زدن و.... در مورد کودکان بزرگتر حرکات و رفتارهای پخته‌تری می‌توان مشاهده کرد. ممکن است این کودکان پرسشهایی مبنی بر منبع صوت داشته باشند. همین آزمایش را در حالی که در سمت راست کودک ایستاده‌اید انجام دهید. تشخیص درست جهت منبع صوت با حرکت و توجه کودک به آن سمت مشخص می‌شود. همین آزمایش را با گوش چپ نیز انجام دهید.

آزمایش دوم

ساعتی را کوک کرده و در بخشی از اتاق مخفی نمایید. از کودک بخواهید با شروع صدای زنگ ساعت جستجو برای پیدا کردن آن را شروع کند. عملکرد کودکان دارای شنوایی سالم معمولا سریعتر از کودکانی است که مشکلی در شنوایی خود دارند. حرکاتی که این کودکان دیده می‌شود حاکی از تلاش آنها برای تمرکز بیشتر برای بهتر شنیدن است.

آزمایش سوم

در یک طرف اتاق بایستید در حالی که کودک مقابل شما و در آن طرف اتاق ایستاده است. کلماتی را با صدای بلند و آهسته تکرار کنید و از کودک بخواهید کلماتی را که می‌شنود، بیان کند. کودکان دارای شنوایی سالم فقط در شنیدن صداهای بسیار آهسته و پچ پچ مانند ممکن است مشکل داشته باشند. اما کودکان مشکل‌دار با توجه به درصد وجود ناشنوایی در تشخیص صداها مشکل دارند.

آزمایش چهارم

در یک طرف اتاق بایستید و از کودک بخواهید در طرف دیگر اتاق و در حالیکه پشت به شماست قرار بگیرد. کلماتی را با صداهای بلند و آهسته تکرار کنید و از او بخواهید کلماتی را که می‌شوند بیان کند. این آزمایش برای آن است که کودک از قدرت لب خوانی و حدس استفاده نکند.

آزمایش پنجم

با کودک خود در یک اتاق قرار بگیرید و از یک فرد دیگر کمک بگیرید و تا در اتاق دیگری صداهای مختلفی را با وسایل مختلف تولید کند. مثل صدای زنگ تلفن، صدای صوت، صدای بهم خوردن زنجیر و سایر صداهای زیر و صداهای بم مثل کوبیدن به در و.... عکس‌العملهای کودک را در نظر بگیرید و نشانه‌هایی را که برای هر صوت از خود ظاهر می‌کند یادداشت کنید. برخی از این نشانه‌ها تنها حاکی از شنیدن یک صوت است مثل توجه ناگهانی به شروع صدا. برخی حاکی از تمرکز برای تشخیص صدا است، مثل گرفتن یکی از گوشها به طرف منبع صوت. و گاهی کودکانی که مشکل ناشنوایی نسبت به برخی از اصوات دارند ممکن است در مقابل آن اصوات واکنشی از خود نشان ندهند.

آزمایش ششم

آزمایشی ترتیب بدهید و در آن چند صوت مختلف را بطور همزمان به صدا در‌آوردید. در ترکیب این اصوات می‌توانید صدای موج رادیو یا تلویزیون بی‌برنامه، تیک تیک ساعت، سوت قطار ضبط شده، بهم خوردن کلیدها در یک دسته کلید، صدای یک طبل و... را قرار دهید. توجه داشته باشید اصواتی که انتخاب می‌کنید از طیفهای مختلف زیر و بم انتخاب شوند. این اصوات را بطور همزمان برای کودک پخش کنید. سپس از او بخواهید اصوات شنیده شده را نام ببرد. اغلب کودکان حدود 70 درصد این اصوات را تفکیک می‌کنند و البته غیر از قدرت شنیداری کودک، عوامل دیگری چون سن، ادراک شنوایی، حافظه و... نیز در این آزمایش دخالت دارند.

آزمایش هفتم

تعدادی لیوان هم‌اندازه و هم‌شکل تهیه کنید و در هر یک مقادیر متفاوتی آب بریزید. در حضور کودک و در حالیکه چشمهایش بسته است، یا پشت به لیوانها قرار دارد با یک میله چوبی به یکی از لیوانها ضربه آرامی بزنید بطوریکه صوت ایجاد شده در حالت عادی برای خود شما قابل شنیدن باشد. سپس از کودک بخواهید چشمهایش را باز بکند و شناسایی کند صوت ایجاد شده مربوط به کدام لیوان بوده است. از این آزمایش نیز علاوه بر عامل قدرت شنیداری، عواملی که بر استعداد موسیقی کودک دخیل هستند تاثیر دارند. کودکانی که استعداد موسیقی دارند در این نوع آزمونهای شنیداری عملکرد خوبی دارند.

تبلیغات متنی