امروز جمعه 02 آذر 1403
صفحه اصلی | درباره ما | تماس با ما

برقراری نظم و انضباط در کلاس و مدرسه

 0

رعایت نظم و انضباط در محیط های آموزشی یکی از مهمترین اهداف تربیتی است که اولیاء مدارس آن را در اولویت قرار می دهند و رفتار و فعالیت آموزشی دانش آموزان نیز تا حد زیاد براساس این پدیده شکل می گیرد.

نظم و انضباط موجب می گردد که فعالیتهای دانش آموزان با مؤفقیت انجام گیرد و در نهایت، زندگی با نشاط توأم شود و شکوفایی حاصل گردد. معلمان از جمله مهمترین کسانی هستند که ساعتهای بسیاری را با دانش آموزان می گذرانند و می توانند تأثیر بسزا در شکل گیری منش و رفتار دانش آموزان و پیشرفت تحصیلی آنان داشته باشند. بخشش، بزرگواری، صفا، یکرنگی، امید، احترام، نشاط و بذله گویی از رفتارهای مؤثر معلم در ترغیب دانش آموزان به بروز رفتاری سازنده و منضبط به شمار می روند. و برعکس ارجاع دانش آموزان به مدیر مدرسه، فرستادن آنان به بیرون از کلاس و ماندن در راهرو بدون نظارت، بی توجهی و غفلت از مسائل جدی دانش آموزان، و شکایت کردن از آنان از جمله رفتارهای منفی معلم به شمار می روند که تأثیری نامطلوب بر دانش آموزان می گذارد. بی انضباطی مشکلات متعددی برای کودکان و نوجوانان به وجود می آورد و ناکامی آنان را فراهم می آورد.

روش های ایجاد نظم

بسیاری از خانواده ها و برخی معلمان به علت ترس از سرکوب شدن کودک، او را تابع هیچ انضباطی نمی کنند؛ در صورتی که انضباط قاطع و سرشار از محبت، بدون سخت گیریهای زاید، بهتر از هر روش دیگری بر روحیه کودک اثر می گذارد و به او کمک می کند تا در ارتباط با دیگران، بویژه در مدرسه، احساس امنیت بیشتری داشته باشد. چنین روش انضباطی به کودک می آموزد که با هرگونه تغییر و تحولی، چه در مدرسه و چه در سالهای آتی زندگی، با اعتماد به نفس بیشتری مواجه شود. همه کودکان باید با استقلال و امکان ابراز وجود رشد یابند و از حمایت و مراقبت بیش از حد در مورد آنها خودداری شود. کودک باید فرق بین درست و غلط را فرا گیرد و برای این منظور، انضباط یک اصل است.

ایجاد نظم و انضباط در کلاس درس و عادت به آن مستلزم وجود قوانین و مقررات است. برای رسیدن به این هدف معلم باید در ابتدای هر سال تحصیلی برای کلاس خود مقررات و قوانینی وضع کند و آن را به تصویب همه بچه ها برساند و عمل به آن را دقیقاً از آنان بخواهد. البته باید توجه داشت که قوانین و مقررات باید به طور روشن و عینی و مشخص برای دانش آموزان تبیین شوند.

رعایت این امر موجب می شود که تکلیف بچه ها در مقابل خواست و روش معلم مشخص باشد.

اجازه گرفتن برای خروج از کلاس، نحوه انجام تکالیفی که به دانش آموز داده می شود، رفتار با دوستان و همکلاسان، انتخاب مبصر کلاس، نگهداری و نظافت کلاس، نوع تنبیه و تشویق و همه آنچه که معلم از شاگرد و کلاس و درس توقع دارد، باید در ابتدای سال تحصیلی با تصویب و اظهار نظر شاگردان نوشته و معین شود.

شدت عمل برای اجرای مقررات در ابتدای کار ضروری است، اما به مرور باید از آن کاسته شود تا نظم و قانون در کلاس جزو عادات دانش آموزان درآید. البته عکس آن یعنی تعیین مقررات انضباطی با ملایمت و تفریح و شوخی و بعد سماجت برای اجرای آن عملی نیست. تبعیض قائل شدن غیر منطقی میان بچه ها به خاطر وضع ظاهری، ثروتمند بودن و ضعیف و قوی بودن آنان، اعمال قدرت معلم را در کلاس بی اثر می کند. معلم در برخورد با خطاهای دانش آموزان اعتدال و انصاف را رعایت کند و نشان دهد که به هر حال مدافع اصول صحیح و طرفدار عدل است.

* چند نکته مهم

در این قسمت نکاتی را برای اداره مناسب کلاس که نقش مهمی در نظم کلاس و بالا رفتن بازدهی آموزشی دارد اشاره می کنیم:

1. قوانینی را که برای اداره کلاس ضروری است با عباراتی مشخص در ابتدای سال تحصیلی بیان کنید و با تشویق دانش آموزانی که از قوانین اطاعت می کنند بر رفتار مورد نظر خود تأکید نمایید. در حالی که کودکان تبعیت از قوانین را می آموزند، کمتر آنها را تکرار کنید، ولی همچنان رفتار خوب در کلاس و مدرسه را تشویق کنید.

2. عملکرد دانش آموزان را به قوانین ارتباط دهید و رفتار را تشویق کنید، نه دانش آموز را.

3. قاطع ولی صمیمی باشید. با اطمینان عمل کنید، مخصوصاً در اولین روزهای مدرسه. دانش آموزان، شما را ارزیابی می کنند، بویژه اگر بدانند که معلم تازه کاری هستید، اگر هراسان و با عدم اعتماد به خود عمل کنید، احتمالاً با مشکل روبه رو خواهید شد.

4. هر گاه مجبور شدید با دانش آموزی با خشونت رفتار کنید، سعی کنید رابطه را دوباره برقرار کنید.

5. عملکرد سریع، باثبات و منطقی داشته باشید. هر کوششی برای کنترل رفتار، در صورتی که از نظر زمانی با عملی که مسبب آن رفتار بوده، فاصله داشته باشد، بی نتیجه است. برای اینکه فرد بی نظم ارتباط بین رفتار خود و عمل متقابل آنرا درک کند، باید عمل و رفتار متقابل بلافاصله پشت سر هم قرار گیرد تا دانش آموز مزاحم رابطه بین این دو را بفهمد.

6. رفتار نامناسب را نادیده بگیرید، مگر اینکه به کسی آسیب رساند.

7. جدول چگونگی انجام کارها. پس از اینکه شما و دانش آموزان بر روی قوانین کلاس توافق کردید، می توانید جدولی را تهیه کنید که به بچه ها، قوانین را یادآوری کند. اگر قوانین کلاس، توسط دانش آموز شکسته شود، با کارت زرد به دانش آموز هشدار داده می شود. اگر بار دیگر قانون را زیر پا گذاشته شود به دانش آموز، کارت قرمز نشان داده می شود و در این هنگام، آن هم در این رابطه باید با دانش آموزان توسط شما یا روانشناس مدرسه گفت و گو شود.

8. زنجیر نظم. می توان در کلاس، سبد در بردارنده نوارهای کاغذی و مداد را قرار داد. هر وقت دانش آموزان، نظم و قوانین کلاس را رعایت کردند، آن را به روی یک نوار کاغذی نوشته و انتهای آن را به هم وصل می کنند تا زنجیره ای به وجود آید. این زنجیره را می توان بر روی دیوار کلاس به نمایش بگذارید. این کار مشوّق بسیار خوبی برای دانش آموزان است و این فرصت را به آن ها می دهد تا با انجام رفتار صحیح و درست، حلقه ای دیگر به این زنجیره بیفزایند.

به طور کلی، می توان چنین نتیجه گیری کرد که نظم پذیری دانش آموزان تا حد زیادی با رفتار آموزشی و اجتماعی معلم همبستگی دارد. هنگامی که رابطه موجود بین معلم شاگرد رابطه ای گرم و براساس درک متقابل و احترام به یکدیگر باشد، می توان انتظار داشت که چنین رابطه ای در مؤفقیت معلم در تفهیم مطالب درسی، که از وظایف اصلی معلم است، نیز جلوه گر می شود. در چنین وضعیتی، معلم در مقام فردی ماهر، با تجربه، دلسوز و تلاشگر از سوی دانش آموزان نگریسته می شود و این ویژگیها در فعالیتهای آموزشی و پرورشی او از یکدیگر قابل تفکیک نیست. فرآیند ایجاد نظم پذیری در دانش آموزان توسط معلم موجب می شود تا آنان با او همانند سازی کنند و رفتارهای قابل قبولی چون نظم پذیری را با علاقه مندی از خود بروز دهند. از این گذشته، فرآیند مذکور موجب می شود که رفتار آموزشی مناسب یعنی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان نیز تقویت گردد.

تبلیغات متنی