راه‌های پیشگیری از لجبازی کود‌کان

والد‌ینی که کود‌کان خود‌ را به علت لجاجت و عناد‌ به د‌رمانگاه‌ها می‌آورند‌، معمولاً د‌ارای ویژگی‌های زیر هستند‌:

بیشتر فرمان می‌د‌هند‌، بیشتر می‌پرسند‌ و بیشتر به کود‌کان اهانت می‌کنند‌. فرمان‌های این والد‌ین بیشتر منفی است و به صورت خشم یا اهانت و همراه با نق‌نق صاد‌ر می‌شود‌. میان این رفتارهای والد‌ین با رفتار ناخوشایند‌ «لج کرد‌ن» کود‌ک ارتباط معنی‌د‌اری وجود‌ د‌ارد‌.والد‌ین این کود‌کان به طور معمول با یکد‌یگر اختلاف‌نظرهای شد‌ید‌ د‌ارند‌ و د‌ائماً د‌ر حال مجاد‌له با یکد‌یگرند‌. زمانی که کود‌ک، لجبازی پد‌ر را با ماد‌ر و یا ماد‌ر را با پد‌ر می‌بیند‌، از طریق یاد‌گیری مشاهد‌ه‌ای، لجبازی را از والد‌ین یاد‌ می‌گیرد‌. بسیاری مواقع لجبازی کود‌ک توسط اطرافیان تقویت می‌شود‌. بنابراین، این رفتار ناخوشایند‌ د‌ر کود‌ک شکل می‌گیرد‌ و کود‌ک می‌آموزد‌ که با لجبازی و تند‌خویی می‌تواند‌ هرچه را که بخواهد‌ به د‌ست آورد‌. ناکامی نیز معمولاً می‌تواند‌ علت لجبازی د‌ر کود‌ک باشد‌ و باید‌ تلاش شود‌ که کود‌ک کمتر ناکامی را تجربه کند‌. همچنین د‌ر کود‌کانی که د‌ر رشد‌ عاطفی‌شان تأخیر وجود‌ د‌ارد‌ و یا مبتلا به ناتوانی‌های یاد‌گیری‌اند‌، لجبازی، بیشتر مشاهد‌ه می‌شود‌. د‌ر د‌وره نوجوانی نیز ممکن است لج کرد‌ن به عنوان تظاهری از نیاز به گسستن از والد‌ین و برقراری هویتی مستقل مشاهد‌ شود‌ و شاید‌ به عنوان به عنوان آخرین عامل بتوان به حساد‌ت اشاره کرد‌ که لجاجت کود‌ک بیشتر مواقع به سبب حساد‌ت بروز می‌کند‌. بنابراین والد‌ین نباید‌ به رشد‌ حساد‌ت کود‌ک کمک کنند‌.

راه‌های د‌رمان:

د‌ر د‌رمان، هد‌ف این نیست که کود‌کی را تربیت یا د‌رمان بکنیم تا آرام چون بره باشد‌ و از همه‌ د‌ستورهای والد‌ین اطاعت بی‌چون و چرا کند‌.

د‌رمانگران، والد‌ین را آموزش می‌د‌هند‌ که چگونه رفتار لجبازانه‌ کود‌ک را تعد‌یل و رفتار مناسب را د‌ر وی تقویت کنند‌. چون واکنش پد‌ر و ماد‌ر د‌ر برابر لجاجت و سرکشی کود‌ک نیز د‌ر رفتار لجوجانه‌ او تأثیر می‌گذارد‌.

د‌اد‌ن پاد‌اش و امتیاز به هنگام ارائه‌ رفتار مناسب، لجبازی د‌ر کود‌کان را کاهش می‌د‌هد‌.

ناد‌ید‌ه گرفتن و بی‌توجهی اطرافیان به لجبازی کود‌ک این رفتار را د‌ر وی کاهش می‌د‌هد‌.

همچنین می‌توان لجبازی کود‌ک را با حذف امتیاز و پاد‌اش که به د‌لیل لجبازی د‌ریافت کرد‌ه، د‌رمان کرد‌.

استفاد‌ه‌ والد‌ین و مربیان از واژه‌ها و جمله‌های مثبت و پاد‌اش‌های شفاهی، اثربخشی خوبی د‌ر د‌رمان لجاجت کود‌ک د‌ارد‌. از تحسین و ستایش تلقینی می‌توان استفاد‌ه کرد‌.

هرگز برای از بین برد‌ن لجبازی به کود‌کان رشوه ند‌هید‌.

برای د‌رمان لجاجت کود‌ک باید‌ جد‌ال بین غریزه‌های کود‌ک و انتظارات پد‌ر و ماد‌ر را به خوبی شناخت و د‌ر جهت رفع آن اقد‌ام کرد‌.

نگرش ها و رفتار والدین

"نگرش ها و رفتار والدین می تواند تسهیل کننده ویا مانع در جریان رشد تکامل کودک باشد. والدین سخت گیر و خشن مانع می شوند تا فرزندانشان از روابط مثبت و سازنده با همسالان خویش که برای استقلال آن ها موءثراست بهره بگیرند. در حالی که والدین پذیرا وفهمیده منبع امنیت برای نوجوانان نگران ومضطرب خویش خواهند بود. چنین والدینی نه تنها در حل مشکلات نوجوان بااوهمراه و همیارند، بلکه نوجوان را به مستقل شدن وپذیرش مسئولیت تشویق می کنند. ارزش های والدین در رشد نوجوان از اهمیت خاص برخورداراست والدینی که دارای معیارهاوارزش های والایی هستندودرزندگی به آن هاعمل می کنند اغلب فرزندانشان نیز در مواجههباضوابط ورفتارتعارض انگیزذارای همان ارزش های والا خواهند بودبرعکس والدینی که احساس مسئولیت نمی کنندوآن چنان مادی می اندیشندکه در زندگی برای مشکلات فرزندانشان به هیچ گونه پاسخ اخلاقی اعتقاد ندارند ارزش ها ومعیارها و بالاخره فلسفه ی خویش اززندگی را به فرزندانشان القاء می کنند.

ارتباط میان خود و عملکرد تحصیلی:

در دوره های اخیر این نظریه که فقط استعداد فرد بعنوان تنها عامل موفقیت در تحصیل باشد , مورد تردید قرار گرفته و دیدگاهی که در آن بر تصور دانش آموز از خود و توانایی هایش توجه شود بیشتر مورد توجه قرار گرفته است , هنگامی که فرد تصور خوبی درباره خود دارد احساس می کند که موجود تواناست و با اطمینان فکر می کند از این رو می کوشد که رفتارش توام با موفقیت باشد. تا بعدها موجب افزایش احساس ارزشمندی اش شود. اما بر عکس دانش آموزی که خود را ناموفق بداند عملکرد تحصیلی اش نیز پایین تر از سطح استعداد و توانایی های ارثی اش است.

یعنی این دانش آموز در واقع توانایی های موفق شدن را دارد اما به دلیل عواملی غیر از هوش نمی تواند به حد مورد انتظار برسد زیرا معتقد است که ناتوان است. نشانگان شکست در امر آموزش پدیده شناخته شده ای است , شاگردی که قبلاً چندین بار در مدرسه شکست خورده است , نگرش هایی نظیر ‹‹ نمی توانم انجامش بدهم... ›› یا ‹‹ هیچ فایده ای ندارد که باز هم سعی کنم ›› از خود نشان خواهد داد و در نتیجه در تمام تکالیفی که با تردید انجام می دهد تقریباً به طور قطع شکست خواهد خورد , مگراینکه زمانی حس تازه ای نسبت به ارزش و قدرت خود به دست آورد که بتواند شکافی در این چرخه باطل ایجاد کند , به نظر می رسد با توجه به مطالعات انجام شده باید بپذیریم که با بالا رفتن خود پنداره مثبت می توان اثرهای اصلاحی بر روی امور و موفقیت های تحصیلی را ملاحظه کرد و بر عکس.

خانواده یک نظام طبیعی و اجتماعی است که افراد خواسته یا ناخواسته به آن وابسته اند و اولین کانونی است که فرد در آن احساس امنیت می کند و مورد پذیرش و حمایت قرار می گیرد. ساخت و فضای روانی خانواده، که ترکیب کلی و مجموعه روابط بین اعضای آن می باشد، هر کدام به گونه ای خاص عملکرد و رفتار فرد را درجهت رویارویی با مسائل و موانع و فشارهای روانی، اضطراب ها، ترس ها و سایر محرک های ناخوشایند تحت تأثیر قرارمی دهند.

مقدمه:

قرآن کتاب آسمانی ما مسلمانان و نیز پیامبر بزرگوار اسلام , مکرراً بر تحصیل علم و دانش تاکید کرده اند. رسول اکرم (ص) بارها مسلمانان را به فراگیری علوم تشویق کرده اند و فرموده اند:

«به دنبال علم و دانش بروید حتی اگر در چین باشد.»

مسلمانان نیز به پیروی از دستورات قرآن و پیامبر از صدر اسلام برای آموختن علوم مختلف سعی و کوشش فراوان داشته اند.

از این جهت لازم است برای بهبود تعلیم و تربیت و همچنین راهنمائی و کمک به دانش آموزان در امر تحصیل که همواره مورد نظر دانشمندان و بزرگان دین بوده است سعی و کوشش بعمل آید.

بر تمام افراد جامعه بخصوص آنان که به نوعی با آموزش و پرورش در ارتباطند لازم است به هر نحو که می توانند راهی را برای بهتر کردن وضع تعلیم و تربیت و آموزش و پرورش بخصوص در مقطع ابتدایی و رفع کمبودها و اشکالات آموزشی پیدا نموده و علل و عواملی که در پیشرفت تحصیلی نسل های آینده و حال موثرند را بررسی و کشف نمایند.

بیش از 80 % شخصیت کودکان و نوجوانان در متن خانواده , در کنار پدر و مادر شکل می گیرد و خانواده بعنوان اولین پایگاه تعلیم و تربیت و نخستین مدرسه کودکان می باشد و در مورد پیشرفت تحصیلی فرزندان و آینده سازان نقش اساسی را دارند , لازم است در این باره علل کمبود و نقایص برخورد اولیا پیگیری و در جهت»پیشرفت تحصیلی فرزندان بکار گرفته شود. و به خانواده های محترم و عاشق پیشرفت فرزندان , آموزشهای لازم و ضروری , با تشکیل کلاسهای آموزش خانواده از طریق مربیان و استادان ماهر و حاذق داده شود.»

مقدمه:

در یادگیری کارآموزان و دانش آموزان، انگیزه مساله مهمی است به واقع بعضی متخصصان ایجاد انگیزه را از مسوولیت های نخستین مربیان و معلمان می دانند. با وجود برانگیخته شدن یادگیرندگان این احتمال است که آنان تلاش کافی برای تسلط یابی نشان ندهند با تاسف گفتنی است که حتی بهترین برنامه کارآموزی و آموزش سازماندهی شده هم در صورت نبود «انگیزه» در کارآموزان و دانش آموزان به بار نمی نشینند. هنوز هم افرادی هستند که پیشاپیش نشانه هایی از انگیزش در خود دارند انسان ها از ابتدای حیات خود تا واپسین دم حیات خودانگیختگی را با خود دارند انگیزش از ویژگی های هر موجود زنده ای است. ولی در مواردی دیده می شود که یادگیرندگان دوست ندارند کاری که انجام می دهند بنا بر خواسته معلمان یا مربیان باشند به هر روی آنان به طریقی برانگیخته می شوند. بنابراین مربی و معلم بیش از آنکه نقش انگیزه زایی را ایفا کند به ایفای نقش کنترل انگیزش یادگیرندگان و سوق دادن انگیزه ها برای یادگیری تکلیف یا کار ویژه ای انجامد، یعنی توجه آنان به نحوی جلب می شود و انرژیشان برای انجام دادن فعالیت جدی هدایت می گردد.
انگیزه نیرویی درونی است که سبب می شود به نحوی معین رفتار کنیم. گاه انگیزه غریزی و گاه از تصمیمی منطقی است روی هم رفته گفتنی است که آن ترکیبی از هر دو است تا حدودی انگیزش غریزی، نیندیشیده و تا حدودی هم منطقی و اندیشیده است، اغلب انگیزش خود محور و در خدمت شخصی است. انگیزه ها نیروی قوی در فرآیند یادگیری هستند. انگیزش نه فقط نیرویی هدایت کننده است بلکه گیج کننده هم هست. اگر نسبت به موضوعی انگیزه پیدا کنید کار دیگری را که باید انجام دهید سبب سردرگمی خواهد بود، این حالتی است که ترجیح می دهید کاری را پی بگیرید و از سوی دیگر مجبورید کار دیگری را برگزینید.

والدین امروزی و بخصوص مادران حساسیت زیادی درباره درس خواندن و پیشرفت تحصیلی فرزندانشان نشان می دهند. بسیاری از خانواده هایی که فرزندان با هوش و درس خوانی دارند سعی می کنند از تهیه هیچ نوع امکاناتی دریغ نکنند.

خانواده هایی که فرزندانشان به هر دلیل اهل درس و مدرسه نیست برای جبران کمبودهای انگیزشی پول خرج کردن برای معلم خصوصی و آموزشگاه و انواع و اقسام کتاب ها را ساده ترین راه می پندارند. هم والدین گروه اول و هم والدین گروه دوم بیشترین فشار را بر روی فرزندان متمرکز ساخته و به اقداماتی یک طرفه روی می آورند.

نقش خانواده در ایجاد لذت یادگیری چیست چرا کودک 6 5 ساله مشتاق یادگیری وقتی به سنین بالاتر می رسد شوق و انگیزه خود را از دست می دهد آیا این امر به دلیل تاثیر عوامل خارج از خانواده است.

خانواده به ویژه در سنین حدود 2 تا 10 سالگی مهارت هایی به کودک می آموزد که در رابطه با کارهای آموزشگاه نقش اساسی دارند. این مهارت ها عبارتند از: زبان توانایی یادگیری از بزرگسالان جنبه هایی از نیاز به پیشرفت عادت به کار کردن و توجه به وظایف. اگرچه خانواده ها در آموزش این مهارت ها به کودکان تفاوت دارند اما نتیجه کار بعضی خانواده ها در ایجاد این مهارت ها و توانایی های دیگر فوق العاده است.

بیان مسئله:

عملکرد تحصیلی (افت یا پیشرفت تحصیلی) تحت تأثیر ابعاد متعدد زیستی، روانی و اجتماعی قرار دارد.این عوامل در چهار گروه شامل عوامل مربوط به دانش‌آموز، خانوداه، مدرسه و دانشگاه و عوامل مربوط به اجتماع و محیط خارج از مدرسه دسته‌بندی می‌شوند. اهمیت تأثیر پیشرفت تحصیلی در سلامت روانی دانش‌آموزان به حدی‌است که برخی از متخصصان آن را حداقل تا نیمه‌ی دوم دوره نوجوانی معیار اساسی برای تشخیص عملکرد سالم دانسته‌اند. به عقیده ایشان نوجوانانی که علی‌رغم برخورداری از هوشبر طبیعی کارکرد رضایت‌بخشی در مدرسه نداشته باشند، مسائل روانی قابل‌ملاحظه‌ای نشان خواهند داد. پیشرفت تحصیلی را به عنوان شاهدی برای سلامت روانی دانش‌آموزان ارزیابی نموده‌اند.

موفقیت یا شکست تحصیلی همان‌طور که از عوامل مختلفی چون نظام آموزشی، سازمان مدرسه و عوامل آن مانند کتاب، معلم، مدیر و نیز خانواده و ویژگی‌های شخصی و فردی دانش‌آموزان ریشه می‌گیرد، آثار و پیامدهای مختلفی را نیز در ابعاد اجتماعی و فردی برجای می‌گذارد.

عوامل مختلف و متعددی از قبیل بهره هوشی، خانواده، مدرسه و معلمان، تغذیه و بهداشت، انگیزه، رقابت، پایگاه اجتماعی و اقتصادی خانواده، سواد والدین، جامعه و معیارهای ارزشی و اخلاقی آن، عزت نفس دانش‌آموزان، تشویق و تنبیه دانش‌آموزان و... همگی می‌توانند بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان اثر بگذارند.

· جامعه صنعتی قرن بیستم جای خود را به جامعه اطلاعاتی قرن بیست و یکم (ازسال1957تاکنون) داده است و به همین دلیل ما چاره ای جز بکارگیری فناوری های نوین درامورمختلف زندگی ازجمله آموزش نداریم.

· استفاده ازروش های نوین آموزش موضوعی تازه نیست بلکه همواره شکل آن تغییرمی کند.

یک نکته، دراین مقاله هرجا صحبت از ابزار کمکآموزشی، شد منظورهمان ویدئو پروژکتور، برد هوشمند و رایانه می باشد.

· درکلاس درسی که با کمک ابزارکمک آموزشی برگزارمی گردد باعث می شود کیفیت آموزشی به شکل قابل توجهی ارتقاء یابد. دردنیای دیجیتال اگرما هنوز برکاربرد گچ وتخته سیاه درامرآموزش اصراربورزیم، روزبه روز فاصله مان ازدنیای علم بیشترخواهدشد.

· درآموزش وپرورش ما خواهیم توانست بهترین نتیجه وعملکرد را ازاین ابزارخواهیم گرفت اگرمعلمان را ابتدا با اصول استفاده ازاین ابزار آشنا کنیم.

· اگربخواهیم دریک جمله ازاهمیت ابزارکمک آموزشی جدیدبگوییم می توان گفت باعث غنی سازی یادگیری می شود.

· مسأله عدم استفاده ازابزاربرمی گردد به سالها پیش که ابزاری وجود داشته است اما درآزمایشگاهها وانبارها خاک می خوردند واستفاده ای ازآنها نمی شد وآموزش وپرورشمان هرروز عقب گرد داشته است.

· با توجه به مطالبی که بیان شد این پژوهش سعی می کند تا دلایلی ازعدم استفاده ازابزارکمک آموزشی درمدارس را شناسایی کند و آنها را تحلیل وتفسیرخواهد شد.

این پژوهش علاوه براینکه دلایل عدم استفاده ازابزارکمک آموزشی جدید درمدارس را بررسی کند، همچنین راهکارهایی را برای بالابردن انگیزه و استفاده ازابزار را ارائه می کند.

امروزه نهاد آموزش و پرورش نهادی است که بر دیگر نهادها از قبیل نهادهای سیاست، فرهنگ و اقتصاد تاثیر بسیاری دارد تدریس در دوره ابتدایی نیز به دلایل مختلف با تدریس در دیگر مقاطع متفاوت است و این تفاوت ناشی از ویژگی های یادگیرندگان در این دوره است.یادگیرندگان در این دوره به لحاظ دارا بودن برخی از نیازها و توانایی های خاص و شرایط منحصر به فرد, نیاز به آموزش های عینی و مجسم دارند و کمتر می توان با آن ها به شیوه ذهنی و غیر مجسم کار کرد.

بنابراین دقیقا این نیاز احساس می شود که معلمان باید با اهداف درس و نوع ارزشیابی و چگونگی استفاده از وسایل و مواد آموزشی متناسب با موضوع درس و روش های جدید تدریس آشنا شوند که بخشی از این کارمی تواند بر عهده کتاب های کمک آموزشی گذاشته شود.

نیاز روز افزون معلمین به اطلاعات تخصصی در درجه اول از طریق آموزشهای ضمن خدمت و بعد از طریق کتابهای کمک آموزشی تامین می شود. با توجه به این نقش مهم کتابها کمک آموزشی هدف این تحقیق جمع آوری اطلاعاتی در زمینه کاربرد آنها در آموزش دروس ابتدایی و میزان کار آیی این کتابها در کمک به معلم در طراحی و تدریس دروس مختلف توسط معلمان ابتدایی می با شد.

باید به این نکته اشاره کرد که استفاده ازکتاب های کمک آموزشی همیشه در بین اولیاء وهمچنین دربین معلمان مدارس با دید گاه های متفاوتی روبه رو بوده است.گاهی معلمان دانش آموزان رابه استفاده ازاین کتاب ها منع می کنند وگاهی آنها را به استفاده از کتاب ها وهمچنین ارائه در کلاس تشویق می کنند.معلمان زیادی نیز وجود دارند که از این کتاب ها در تدریس خود وارائه به دانش آموزان استفاده نمی کنند ,ومعتقدند که این کتاب ها خارج از اهداف آموزش وپرورش است وفقط مطالب کتاب های درسی رامعتبر می دانند.

در این تحقیق می کوشیم تاثیرات مثبت ومنفی این کتاب ها را درتاثیر گذاری بر روش تدریس معلمان بیان کنیم وعلت های استفاده یا عدم استفاده از کتاب های کمک درسی رادر بین معلمان بررسی کنیم.

امابا همه ی این موارد نتایج تحقیقات انجام شده حاکی از آن است که معلمین نسبت به سال های گذشته اعتقاد بیشتری به استفاده از این کتب پیدا نموده اند ومعتقدند این کتاب ها می توانند راه حل مناسبی برای مشکلات آموزشی کلاس های درس باشد.همچنین معلمان به مواردی از جمله ایجاد انگیزه در مخاطبان، توجه به تفاوت های فردی، ایجاد انگیزه در دانش آموزان توسط این کتاب ها تاکید بسیاری دارند و این نشان می دهد که در مدارس ما معلمین خودخواهان بکارگیری و استفاده ازاین کتب و وسایل کمک آموزشی می باشند.

به عبارت دیگر در این تحقیق محقق قصد دارد به این نتایج دست یابد که تا چه حد کتابهای کمک آموزشی در زمینه میزان تاثیرگذاری معلمان درتدریس دروس موفق بوده است.

به عبارت دیگر:

1: آیا کتاب های کمک درسی در ارائه طرح درس والگوهای جدید تدریس معلم را همراهی می کند؟

2:: کتابهای کمک آموزشی تا چه اندازه در ارائه اطلاعات به معلمین موفق بوده اند؟

3: از نظر معلمین دوره ابتدایی کتابهای کمک آموزشی تا چه بانیاز وتوانایی های دانش آموزان متناسب است؟

در اکثر الگوهای آموزشی، موضوعات بسیار گسترده‌ای از جمله، محیط، معلم، محتوا و... مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد اما شاید یک اصل اصلی در الگوهای آموزشی، که باید مورد توجه قرار بگیرد، توجه کافی به انگیزش دانش‌آموزان است.

حتی در الگوهای آموزشی نوین که محور آنها یادگیرنده هستند مباحث مربوط به یادگیرنده به صورت کلی و نه فرد به فرد بیان شده و به نظر می‌رسد انگیزش درونی که می‌تواند یک موتور پیشران برای هر حرکتی از یادگیرنده باشد، به اندازه کافی جدّی گرفته نشده است.

از همین رو به نظر می‌رسد پرداختن به این موضوع که چه ملاک‌هایی برای انگیزش دانش‌آموزان دبیرستانی وجود دارد می‌تواند گاهی مهم در راستای بهبود تحصیلی و کاهش هزینه‌های و استهلاک‌های ناشی از بی‌انگیزگی دانش‌آموزان نسبت به ادامه تحصیل باشد.

در حقیقت اگر ما بتوانیم عوامل موثر بر انگیزش را بیابیم، می‌توانیم تمایل به ادامه تحصیل و پیشرفت تحصیلی را نه از طریق ایجاد فشارهای بیرونی، بلکه از طریق یک نیروی محرّک درونی و بسیار قدرتمند‌تر، ارتقا بدهیم.

به طور کلی در این نوشته قصد داریم بررسی کنیم که:

چه ملاک‌هایی باعث ایجاد انگیزش در یادگیریِ دانش‌آموزان دبیرستانی می‌شود؟