امروز شنبه 15 اردیبهشت 1403
صفحه اصلی | درباره ما | تماس با ما

عوامل مؤثردر افت تحصیلی و شیوه های مقابله با افت تحصیلی

 0

منظور از افت تحصیلی بهترین شاخص برای سطح عملکرد قبلی و فعلی خود دانش آموز است.

ابعاد افت تحصیلی دانش آموز که بهم وابسته هستند عبارتند از:
مدرسه

عدم هماهنگی مدرسه و خانواده در مسائل تربیتی و آموزشی به علت عدم مراجعه والدین به مدرسه و یا عدم فراخونی اولیاء به مدرسه از جانب مسئوولان فعالیت های تربیتی خانه و مدرسه با یکدیگر در تعارض بوده، برای دانش‌آموز ایجاد حیرت و سرگردانی می‌کند.

تعویض معلمان در حین سال تحصیلی و تغییرات ناشی از مرخصی های زایمان خواهران معلم، اعمال روشهای آمرانه و تنبیهی، وجود محیطهای خشک خالی از محبت، باعث می‌شود برخی از دانش‌آموزان ازمدارس فرار کنند یا به کلی ترک تحصیل نمایند.

عواملی چون عدم توجه معلمان به تفاوت‌های فردی درامر آموزش، روش های ارزشیابی غلط و سطح دشواری امتحانات، کمبود تجهیزات و وسایل آموزشی، می‌تواند افت تحصیلی را در پی داشته باشد.

• در کلاس‌های درس معمولاً معلم از شاگردان سؤال می‌کند و آن‌ها پاسخ می‌گویند این پرسش و پاسخ ها اغلب طوطی وار بوده ونیز عدم درک ارتباط بین مطالب درسی و تجارب واقعی زندگی و احیاناً مشاهده تضاد و تناقض بین این دو موجب می‌شود که یادگیرنده درسراسر موضوع یادگیری مقاومت منفی از خود نشان دهد و همین امر نگرش منفی نسبت به درس و مدرسه یکی از علل عمده افت تحصیلی به شمار می‌رود.

• ویژگی‌های روانی و جسمانی دانش‌آموزان، به بیان دیگر یکی از عوامل مهم در یادگیری دروس، تمرکز حواس دانش‌آموزان می باشد دانش‌آموزانی که دچار اضطراب و ناراحتی هایی ازاین قبیل باشند، از نظر تحصیلی دچار افت می گردند و سلامت روانی آن‌ها به خطر می‌افتد که والدین می‌بایست در بهبود سلامت آن‌ها بکوشند.

خانواده

یکی ازعوامل مهمی که در افت تحصیلی دانش‌آموزان مطرح است خانواده می‌باشد، مثلاً هر قدر شمار فرزندان بیشتر باشد مسئوولیت والدین سنگین‌تر است.بنابراین اگر خانواده‌ای طالب فرزندان زیاد است باید توانایی وقدرت ارائه زندگی خود را نیز افزونتر ساخته، بتواند در همه ابعاد به بچه‌ها رسیدگی کند. والدین فقط در مورد ازدیاد نسل احساس مسئولیت می‌کنند ودر زمینه تربیت و رشد آنها معتقدند که خودشان بزرگ
می شوند.

مورد دیگری که قابل ذکر است، امنیت محیط خانواده است، نحوه ارتباط والدین با یکدیگر اثر مستقیم روی بچه‌ها دارد. محیط خانواده‌ای که مبدل به کانون تشنج و درگیری والدین گردیده، بچه‌ها شدیداً احساس عدم امنیت کرده، سعی درگریز از محیط خانواده خواهندداشت.

همچنین رسیدگی والدین و مربیان به غیبت‌های دانش‌آموزان و جبران عقب‌ماندگی های درسی نقش مهمی در پیشرفت تحصیلی آنان دارد. به عبارت دیگر عدم آگاهی و یا بی‌توجهی والدین و پشت به غیبت های پی در پی دانش آموزان، سبب می‌شود که لطمه شدیدی به یادگیری آنان وارد آید و دچار افت تحصیلی شوند.

علاه بر موارد فوق مسأله سواد والدین است که ازعوامل مهم در پیشرفت یا افت تحصیلی دانش‌آموزان محسوب می شود اگر بچه‌ها در میحط خانواده احساس
پشت گرمی نمایند و هرگاه از نظر درسی مشکلی برایشان پیش آید، مطمئن باشندکه اولیاء آن‌ها را کمک می‌کنند، دراین صورت دلگرمی بیشتری درس می‌خوانند.

شایان ذکر است که عدم حضور یکی از والدین نیز بر موفقیت و عدم موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان تأثیر مستقیم دارد. به طوری که از دست دادن پدر یامادر به احتمال زاید مسائل و مشکلات عاطفی فراوانی را می‌تواند در دانش‌آموزان، مخصوصاً در دوره ابتدایی و راهنمایی ایجاد کند و در نتیجه بر موفقیت تحصیلی آنها اثر بگذارد.

وضعیت اقتصادی نیز از جمله عواملی است که درموفقیت تحصیلی دانش‌آموز مؤثر می‌باشد. فقر و محدودیت در عین حال که برای عده‌ای دارای سازندگی است،ولی برای عده‌ای تخریب کننده است، مخصوصاً زماین که ارزش‌های اخلاقی هم درکار نباشد

عوامل فردی

توجه: برای یادگیری و به خاطر سپردن هر مطلبی اولین شرط، توجه به آن مطلب است. علت افت و شکست تحصیلی بعضی از دانش آموزان ناشی از عدم توجه به معلم و مواد تدریس شده و نیز عدم تمرکز حواس هنگام مطالعه و انجام تکلیف درسی است.

انگیزه: انگیزه به حالت های درونی فرد که موجب هدایت رفتار او به سوی نوعی هدف است گفته می‌شود انگیزه موتور حرکت هر فردی است.بعضی از دانش آموزان این انگیزه را براثر تلقین منفی از دست می‌دهند مثلاً من نمی‌توانم مطالب درسی را یادبگیرم، در یادگیری ریاضی علوم فیزیک و … ضعیف می‌باشم، در حفظ کردن مطالب درسی ناتوانم. همین احساس ضعف تأثیر بسیاری در کاهش یادگیری از سطحی مطلوب و رضایت بخش به سطحی نامطلوب دارد که سلیگمن این گونه عدم یادگیری را درماندگی آموخته نامیده.

شیوه های مقابله با افت تحصیلی

روشهای ترمیمی و جبرانی مقابله با افت تحصیلی

هدف از شیوه های آموزشی فوق ارائه اقداماتی به منظور بهبود وضعیت تحصیلی دانش آموزان و افزایش کارآیی مدرسه است. هدف اینست که دانش و مهارتهایی به دانش آموزان منتقل گردد تا در جهت موفقیت تحصیلی و اجتماعی از آن استفاده کنند.

آموزش و پرورش جبرانی

مدرسه می کوشد تا با تنظیم برنامه های آموزشی و تربیتی خاص، دانش آموزان را برای تسلط بر درس های مشکل آماده کند، از آن جمله کلاسهای جبرانی در مدارس که به منظور بالا بردن سطح یادگیری دانش آموزان و بنیه علمی آنان برنامه ریزی می شود در این روش مشاور جهت آگاه کردن والدین و ایجاد انگیزه درسی دانش آموزان نقش اساسی دارد.

آموزش متقابل

استفاده از برخی دانش آموزان برای تدریس به دانش آموزان دیگر، این روش آموزشی که با عنوان های مختلف مانند روش شاگرد – معلمی، خلیفه گری نامیده می شود که در ایران سابقه طولانی شاگرد معلمی را می توان در مکتب خانه های قدیم و در حوزه های علمیه جست جو کرد. در این روش دانش آموز نقش معلم را بازی می کند که به او شاگرد معلم گفته شود، شاگرد معلم تلاش می کند تا با استفاده از ابتکار و خلاقیت خود دانش آموزان را به یادگیری فرا خواند.

برگزاری کلاسهای آموزش خانواده و اداره آنها توسط صاحبان تعلیم و تربیت و ارتباط اولیاء با مدرسه و مسئولان، بالا بردن اطلاعات خانواده و نحوه برخورد مناسب با فرزندان، برگزاری جلسات مشاوره ای با والدین و دانش آموزانی که دچار افت تحصیلی می باشند و تقویت روحیه همکاری، و تقویت اعتماد بنفس، تلاش، تکاپو و ایجاد انگیزه مثبت جهت تحصیل

برنامه های آموزشی، آموزشگاه به گونه ای تنظیم شود که دانش آموز زیاد خسته و یا زده از تحصیل نشود و به صورتی طرح ریزی شود که با استعداد و توان
دانش آموزان در سطوح مختلف تناسب داشته باشد

اولیاء زمینه استفاده از تفریحات سالم و ورزشهای مناسب برای فرزندان خود فراهم کنند.

مدیر و معاونین و دبیران می بایست رابطه عاطفی با دانش آموز برقرار کنند بطوریکه دانش آموز مدرسه را محل امن بداند و در آن احساس امنیت کند و از بر چسب زدن به دانش آموزان ضعیف جداً خودداری شود و معلمان سعی کنند میزان انگیزش تحصیلی را در دانش آموزان به حد بالایی برسانند.

وسایل و امکانات و تجهیزات مدارس به منظور بالا بردن میزان کمیت و کیفیت یادگیری دانش آموزان به کار گرفته شود تا در یادگیری دانش آموزان تاثیر مثبت داشته باشد.

کلاسهای آموزش ضمن خدمت و دانش افزایی برای ارتقای دانش و آموزش روشهای نو در تعلیم و تربیت برگزار شود.

وجود برنامه درسی منسجم و هماهنگ برای دانش آموز. گاهی برنامه درسی طراحی شده از طرف مدرسه مناسب نیست عموماً دانش آموزان خسته می شوند.

تعویض مکرر معلمان در طول سال تحصیلی و ناتوانی بعضی از دانش آموزان به منظور سازگاری با روش تدریس و خصوصیات معلم ممکن است در مقاطع آموزشی منجر به افت تحصیلی شود.

• تحصیل دانش آموز در رشته ای غیر از رشته تحصیلی دلخواه: در اوایل سال تحصیلی دانش آموزان مجبور به تحصیل در رشته ای غیر از رشته دلخواه می شوند معمولاً به علت کمبود فضای آموزشی، عدم موافقت اداره با تشکیل کلاس، عدم موافقت خانواده با دانش آموز و دوری مسافت برای تحصیل در رشته مورد علاقه.

برگزاری کلاسها بصورت کاربردی و عملی: درسهایی که اغلب به شکل تئوری تدریس می شود دانش آموز را دچار یک روزمرگی می کند.

گذاشتن اردوهای تفریحی – علمی – آموزشی برای دانش آموز: اگر در سراسر سال تحصیلی برای دانش آموز اردوهای آموزشی و تفریحی تدارک دیده شود و به این ترتیب آنها از محیط یکنواخت مدرسه که در چارچوب قوانینی خاص اداره می شود دور شوند. چه اشکالی دارد که برخی از درسها در محیطهای باز طبیعت تدریس شود.

دور شدن دانش آموز از محیطی نظام مند: همیشه تصور ما از کلاس و مدرسه فضایی است بسته با تخته سیاه. در حالی که اگر بخشی از آموزش و پرورش در کلاس درس و بخش دیگر الزاماً خارج از کلاس صورت گیرد قطعاً محیطی خشک و دلزده برای دانش آموز فراهم نمی شود به عنوان مثال اگر درس تاریخ علاوه بر کلاس در موزه ها و یا اماکن تاریخی نیز ارائه شود در یادگیری بسیار موثر خواهد.

در اختیار گذاردن امکانات مناسب برای آزمایشگاه ها و مراکز علمی: به عنوان مثال اکثر مدارس برای استفاده از آزمایشگاهی نظیر زیست و یا شیمی که تحت پوشش آموزش و پرورش هستند با مشکل مواجهند. من جمله رفت و آمد دانش آموز آیا بهتر نیست اینگونه مراکز استفاده عمومی دارای وسیله نقلیه باشند تا با شرایطی خاص و آسان، مدارس استفاده نمایند.

هماهنگ کردن ادارات آموزش و پرورش با دیگر مراکز علمی، در این صورت می توان دانش آموزان را با تحقیقات و پژوهشهایی آشنا کرد که مطمئناً برای کاربردی بودن دروس آنان لازم است و آنان را به تحقیق و پژوهش تشویق می کند.

تفهیم درست انضباط به دانش آموز: که متأسفانه اکثر اوقات تعبیر و تفسیر ما از انضباط درست نیست ما همیشه دانش آموزان را ساکت و آرام می خواهیم که همین مساله باعث رکود و سکوت دانش آموز می شود. در خیلی موارد به علت کمبود فضای آموزشی حتی در ساعات ورزش از آنان می خواهیم بدون سر و صدا بازی کنند.

عدم هماهنگی دبیران با یکدیگر: آیا بهتر نیست برای ارزشیابی دانش آموزان با سایر فعالیتها از برنامه کاری دیگر همکاران مطلع باشیم متأسفانه بیشتر اوقات معلم فقط درس خود را می بیند و بس و با تکلیف زیاد غیر کاربردی، وقتی برای سایر دروس دانش آموز باقی نمی گذارد.

ایجاد ارتباط خوب و مناسب بین پرسنل مدارس و اولیاء دانش آموزان

ایجاد ارتباط صمیمی و عاطفی بین دبیر و دانش آموز

ایجاد انگیزش در دانش آموز برای فعالیتهای علمی و درسی ابتدا بصورت گروهی و سپس بصورت فردی

تدریس دروس بصورتی که باعث انگیزش دانش آموز برای اظهار نظر شود و ایجاد فرصت مناسب برای بحث و گفتگو

تشویق دانش آموزان به اشکال مختلف: معمولاً دانش آموز به هنگام اشتباه سرزنش می شود ولی برای فعالیت صحیح تشویق نمی شود.

توجه به پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در طول سال تحصیلی.

برگزاری مسابقات علمی بین دانش آموزان آموزشگاهی

ایجاد خلاقیت در دانش آموزان و دادن تکلیف خلاقه به جای تکالیف خشک و یکنواخت

رفع تبعیض بین دانش آموزان زا سوی معلم و کادر مدرسه

توجه به تغییر رفتار (اخلاقی – عاطفی و …) دانش آموز

توجه به تفاوتهای فردی دانش آموزان (ضعفهای مهارتی، سطح اقتصادی، خانوادگی، شرایط محیطی …

آشنایی با علایق و رغبتهای متنوع آنان

آگاهی از سوابق تحصیلی دانش آموز

محیط آرام خانواده، تغذیه مناسب، شرایط مناسب برای مطالعه و دوری از اضطراب عداد دانش آموزان در کلاسها تقلیل یابد و در مورد برنامه ها نظارت و ارزشیابی بیشتری صورت پذیرد.

تبلیغات متنی