امروز جمعه 02 آذر 1403
صفحه اصلی | درباره ما | تماس با ما

نقش بازیهای پرورشی در ورزش دوره ابتدایی

 0

چکیده

هدف از این تحقیق، بررسی نقش بازیهای پرورشی در ورزش دوره ابتدایی می باشد. روش تحقیق در این موضوع به شیوه مروری و بررسی می باشد. برای جمع آوری اطلاعات از مقالات، پایان نامه ها، مجلات، کتاب ها و اینترنت استفاده شد. نتایج نشان داد که تعلیم و تربیت به طور عام و بازیهای پرورشی به طور خاص از جمله عوامل مهم در پیشرفت و توسعه در هر مقطع سنی می باشد، این بازیها می تواند به عنوان ابزاری مکمل، مفید و موثر برای پرورش افرادی سالم، فعال و متعادل از نظر جسمی و روانی در مدرسه ها استفاده شود.

مقدمه

آموزش و پرورش، کلید فتح آینده است و از دیر باز انتظاراز آموزش و پرورش آن بوده که انسانهای فردا را تربیت کند و نسل امروز را برای زندگی در جامعه ی فردا آماده سازد. امروزه شعار«نابودی در انتظار شماست مگر اینکه خلاق و نوآور باشید»، پیش روی انسانها قرار دارد و آموزش و پرورش، ترغیب به خلاقیت و نوآوری و همچنین هدایت و راهبری به سوی استفاده صحیح و جهت دار از استعدادها و توانایی های فردی را به عنوان امری مهم بر عهده دارد که این خود زمینه ساز توسعه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در جامعه است. بنابراین ضرورت دارد برنامه ریزان و سیاست گذاران آموزشی، معلمان و مسئولان آموزش و پرورش الزامات و مقتضیات زندگی فرد را بشناسند تا بتوانند دانش و بینش لازم را در کودکان و جوانان برای فعالیت در جامعه فردا پرورش دهند. دوره ابتدایی پایه ی درسی و اخلاقی هر کودکی است. در این دوره شالوده و پایه ی رفتاری و درسی دانش آموزان ساخته می شود. بر این اساس دوران کودکی مهمترین دوره زندگی است. کودکی دورانی است که مانند یک زمین حاصل‌خیز هر چه در آن بکاری در آینده درو خواهی کرد. کودکان، شهروندان کوچکی هستند که نیاز دارند به‌عنوان شهروندی مستقل در جهت رشد فکری و اجتماعی برایشان برنامه‌ریزی شود.«بازی» یکی از راه‌های پرورش کودک از لحاظ روانی، عاطفی و جسمی است. کودک با بازی، با ترس‌هایش کنار می‌آید و قوانین اجتماعی شدن را می‌آموزد. کودک در بازی نه تنها به اسباب بازی نیاز دارد بلکه از آن مهم‌تر نیازمند برنامه‌سازی‌ جامع و هدفمند است.

مهمترین عمل تربیتی و پرورشی در همه زمینه‌ها به ویژه زمینه تامین بهداشت روانی کودک،بازی است. بازی،کار کودک است و در همه جنبه‌های رشد کودک تاثیر دارد. از طرفی دیگر جنبه های رشد نیز بر دیگر جنبه های بهداشتی و روانی موثر است. به خصوص بازی جسمانی که سبب چالاکی و افزایش مهارت حرکتی و رشد تقویت سیستم عصبی کودک می شود.بازی، سیستم عضلانی و رشد حسی و حرکتی کودک را تقویت می کند و به این طریق بر هوش کودک تاثیر فراوانی دارد و با بازی کردن، دقت کودک در انجام کارها افزایش می یابد. بازی سالم می تواند عواطف منفی از قبیل ترس، اضطراب، نفرت و افسردگی را به شدت در کودک کاهش دهد. به همین جهت امروزه مهمترین روش برای درمان اختلالات روانی و عاطفی کودکان، بازی درمانی است که حتی موجب درمان بسیاری از اختلالات روانی در بزرگسالان نیز می شود.بازی های سالم و متناسب با کودکان می تواند به علت دست کاری در پدیده ها و آزمایش محیط اطراف توسط کودک افزایش رشد عقلانی وی را در پی داشته باشد; چرا که حس
کنجکاوی کودک از این طریق برآورده شده و مناسب ترین عمل رشد عقلی کودک است. بازی باعث تقویت رشد اجتماعی کودکان می شود; چرا که کودکان با تمرین زندگی آینده از طریق بازی و فراگیری روابط انسانی و اجتماعی و همکاری در گروه های بازی می توانند رشد اجتماعی داشته باشند همان گونه که نیاز عاطفی آنها از محبت و امنیت از این طریق برآورده می شود. رشد اخلاقی و معنوی به صورت پایبندی به نظم و مقررات، رعایت حقوق دیگران، کمک به دیگران، خیرخواهی و لذت بردن از خدمت به دیگران از دیگر تاثیرات بازی در کودکان است. کودکان روحیات متفاوتی دارند و با توجه به ویژگی های خود، بازی های مختلفی را تجربه می کنند. بازی، راهی برای آموزش مسائل تربیتی به کودک می باشد.توجه به این نکته ضروری است که بازی برای کودک در هر سنی اهمیت خاص خود را دارد، نه تنها از طریق عقلی و اجتماعی بلکه برای رشد جسمانی می‌تواند شرایط را برای رشد و هماهنگی عضلات کودک فراهم آورد. بازی‌هایی مثل دویدن و طناب بازی که کودک در آنها فعالیت‌های زیادی انجام می‌دهد، به رشد عضلات بزرگ و کوچک‌، پرورش نیرو‌، استقامت و سرعت و کنش‌سریع عضلات و حرکت سریع مفاصل کمک می‌کند، در ضمن گردش خون کودک زیاد شده و خون بیشتری به مغز کودک می‌رسد‌. می‌توانیم عادات بهداشتی سالم را به کودک یاد بدهیم. معمولا کودکان کارهایی را که با بازی‌کردن یاد می‌گیرند به راحتی در ذهن‌شان جا می‌افتد.بازی زبان آشنای کودک برای ایجاد و تقویت ارتباط عاطفی است. بازی نیز دارای انواع طبقه بندی می باشدکه از مهمترین انواع آن می توان به بازیهای پرورشی اشاره کرد. در این میان بازی ها بطور اعم و بازی های پرورشی به طور اخص دامنه وسیعی داشته و می تواند شامل همه افکار، حرکات و افعال بوده و جسم و روح را تحت تاثیر قرار داده و موجب تقویت همه قوای فکری، روحی، جسمی،مادی و معنوی شود. بازی های پرورشی از مهمترین راههای آموزش مطالب و رشد شخصیت کودکان در دوره ابتدایی می باشد. تربیت بدنی نیز به عنوان بخشی از نظام تعلیم وتربیت عمومی؛ از جمله مهمترین دروسی است که درمدارس به طور عملی وازطریق حرکت درکسب وحفظ سلامتی وتندرستی دانش آموزان موثر است. بازی های پرورشی هر کدام به گونه ای هدفی پرورشی را با خود همراه دارد و چون در بسیاری از بازی های پرورشی، برخی از فعالیت های مربوط به تربیت بدنی و ورزش هم نهفته است تعیین کردن جایگاه این بازیها در ورزش دوره ابتدایی از اهمیت خاصی برخوردار است.

تاریخچه بازی

شروع بازی را می‌توان به گذشته‌های دور، حتی از بدو پیدایش انسان نسبت داد. در حقیقت بازی جزئی از زندگی انسان از بدو تولد تا زمان مرگ است. انسان از نظر فیزیولوژیکی نیاز به جنبش و حرکت دارد و بازی جزء مهم این جنبش و حرکت است. انسان برای رشد ذهنی و اجتماعی خود نیاز به تفکر دارد و بازی خمیرمایه تفکر است. در ابتدا بازیچه بشر، مواد و اشیاء خام و طبیعی به دست آمده از طبیعت بود. قطعه‌ای سنگ، به دست گرفتن آن، حرکت دادن آن و سرانجام غلتاندن یا پرتاب آن همه نوعی بازی محسوب می‌شد. رشد ذهنی یا اجتماعی انسان و تسلط پیش رونده او بر طبیعت، امکان دست‌کاری در اشیاء طبیعی را به وجود آورد و از این زمان اشیاء به خواست انسان تغییر شکل دادند تا بتوانند اندیشه او را در شکل‌دهی به بازی غنای بیشتری بخشند و روح او را راضی‌تر گردانند. از این زمان‌ها آثاری در دست است. حجاری‌های روی دیواره غارها و تشابه آن‌ها با مواد مورد نیاز بازی به برداشت ما از قدمت بازی ارزشی بیشتر خواهد بخشید.

تعریف بازی

هر نوع ورزش یا فعالیتی که توسط کودکان به منظور تفریح و تفنن انجام گیرد، بازی نامیده می‌شود.
مربیان ورزشی از بازی تلقی جامع‌تری دارند. آن‌ها معتقدند که «بازی، عبارت است از آن نوع فعالیتی که با میل و اختیار در اوقات فراغت فراغت انجام می شود».برخلاف نظریات گذشتگان که بازی را تنها وسیله‌ای برای صرف انرژی مازاد بدن می‌دانستند، کودکان به هنگام بازی بخشی از نیروی فکری و بدنی خود را به کار می‌گیرند و بازی را بخشی از زندگی عادی خویش به حساب می‌آورند، ولی نباید فراموش کرد که در این نوع فعالیت‌ها کودک به هیچ وجه خود را مجبور به انجام آن احساس نمی‌کند و از آن لذت می برد.
در فرهنگ‌نامه «و بستر» بازی به صورت‌های ذیل تعریف شده است:
الف) حرکت، جنبش و فعالیت به مثابه حرکت عضلات.
ب) آزادی یا محدوده‌ای برای حرکت یا جنبش.
ج) فعالیت یا تمرین برای سرگرمی، تفریح یا ورزش.
فواید بازی
بازی فواید بسیار دارد که می‌توان آن‌ها را به اختصار در سه بخش بیان کرد.
1) جسمانی
2) عقلانی
3) اجتماعی و عاطفی
فعالیت‌های دسته‌جمعی در بازی‌ها به کودکان کمک می‌کند تا به بیان احساسات و مکنونات قلبی که از روح لطیف و بی‌آلایش آن‌ها سرچشمه می‌گیرد، بپردازند. هیجانات، کمبودها و ترس‌های خود را از دل بیرون بریزند و به فراموشی بسپارند. کودکی که به هنگام بازی قایم‌باشک، برای یافتن دیگران حتی به بیغوله‌های تاریک سر می‌کشد و در مکان‌ها و زیر سقف‌های متروکه تنها به جستجو می‌پردازد در واقع به طور غیرمستقیم ترس‌های موهومه کودکانه را از تاریکی و تنهایی، از وجود خود دور می‌سازد. کودکان قادر نیستند که آنچه را احساس می‌کنند به طور روشن و واضح بیان کنند. ترتیب دادن بازی‌های نمایشی و همچنین استفاده کودکان از ابزار و وسایل بازی‌های فردی در بیان احساسات و افزایش خزانه لغات و مفاهیم کلمات آن‌ها را کمک خواهد کرد.پژوهش‌های روانشناسی و تعلیم و تربیتی نشان می‌دهد که آغاز رشد آفرینندگی و ایجادگری در کودکان در سنین آمادگی پیش از دبستان است. در این سن، فعالیت‌ کودک نسبت به دوران خردسالیش، تغییر می‌یابد و روابط جدیدی میان تفکر و عمل وی پدید می‌گردد.
بازی، عمده‌ترین شکل فعالیت کودک و مناسب‌ترین آن برای بروز و رشد استعداد ایجادگری او به شمار می‌رود. بازی در کودک تحول ایجاد می‌کند.
بازی نقش بزرگی در زندگی و رشد کودک دارد. ضمن بازی بسیاری از خصوصیات مثبت آنان پرورش می‌یابد. اخذ نتایج تربیتی مطلوب از بازی به میزان زیادی وابسته به کاردانی مربی و آموزگار، آشنایی او با حیات و خصوصیات سنی و خود ویژگی‌های خردسالان، رهبری صحیح و مطابق با اسلوب بازی‌های گوناگون است.
تأمین خوشبختی کودکان، وظیفه‌ای مقدس و شریف برای انجام این وظیفه است. برای این کار باید قبل از هرچیز در دبستان‌ها، همه گونه شرایط رشد و پرورش کودک فراهم شود، باید کودکان را گرامی داشت، به آن‌ها توجه کامل کرد، عاقلانه و ماهرانه در تعلیم و تربیتشان کوشید.لذا در راستای تقویت مهارت خواندن و رفع اختلالات یادگیری دانش‌آموزان بازی‌های آموزشی برای پایه‌های اول تا پنجم دبستان پیشنهاد می‌شود.

نقش بازی در زندگی کودک

بازی به طور عام و بازی های پرورشی به طور خاص در کودکان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بسیاری از والدین می پندارند که بازی تنها با هدف گذراندن وقت برای کودک و ایجاد سر گرمی برای او طرح ریزی می شود. در صورتی که می توان گفت سهم عظیمی از هویت و تجارب کودک دراین بازی ها کسب می شود.

کودک در بازی نقش های مختلف را تجربه می کند و خود را در شخصیت های متفاوت با وظایف خاص آن تجسم می کند. حتی در تخیل خود با دوستان خیالی خود ارتباط برقرار می کند و هر گونه وقایع محیطی را در ارتباطات خیالی خود تجربه می کند.

احترام به تخیلات کودک و همراه شدن با احساسات او به نوعی احترام به شخصیت اوست. کودک در این هم احساسی ها هویت و خود پنداره خود را شکل می دهد و در صورت احساس ارزشمندی تخیلات خود، در مورد شخصیت و نفس خویش احساس ارزش می کند

شاید آجرهای بازی خانه سازی یا خانه های عروسکی، ازمد افتاده و قدیمی به نظر بیایند اما به واسطه طبیعت بی ساختار و باز خود، اجازه می دهند تخیل کودک آنها را به هرسو که مایل است به پرواز درآورد. به طوری که یک کارتن خالی ماشین لباسشویی می تواند سفینه فضایی، زیردریایی یا قطار باشد.

حضرت علی(ع) می فرمایند: کسی که کودکی دارد باید در راه تربیت او خود را تا حد طفولیت تنزل دهد. "وسایل، ج 5 "

لذا بازی برای کودک صرفا سرگرمی نیست. دنیایی از یادگیری، کسب تجربه، استقلال، ساخت عزت نفس، و زمینه سازی برای گسترش زبان، و یافتن مهارت های اجتماعی است. در بازی کودک احترام به دیگری، کنترل خشم، صبر، هم احساسی و حتی نمایی از محاسن و معایب نقش های مختلف را می آموزد.در بیان سیره پیامبر اسلام (ص) آمده است که ایشان با کودکان مانوس می شدند و در بازی آنها شرکت می کردند. ایشان آنچنان متواضع و همساز با کودکان بودند که هر گاه ایشان را می دیدند اجازه عبور به ایشان نمی دادند.

بازی های پرورشی

یکی از مهمترین انواع بازی که می توان به آن اشاره کردبازیهای پرورشی می باشد. بازیهای پرورشی در دوره ابتدایی به عنوان فرایندی منظم در نظر گرفته می شوند که هدف آنها هدایت رشد جسمانی و روانی و یا به طور کلی رشد همه جانبه شخصیت کودکان در جهت کسب و درک معارف و هنجارهای مورد پذیرش جامعه و همچنین شکوفایی استعدادهای آنها می باشد.

اهداف بازی های پرورشی:

1- ایجاد شادابی و شور و نشاط و سرگرم ساختن افراد

2 - رفع خستگی و برطرف کردن کسالت

3- تقویت قوای حسی (بویایی، بساوایی، شنوایی، بینایی و...)

4- تقویت قوای روحی (فکر، هوش، حافظه و...)

5- ایجاد تقویت روحیه اشتراک مساعی و همکاری و مشارکت جویی در افراد

6- عادت دادن افراد به نظم و ترتیب و اطاعت از مقررات

7- آزمایش توانایی های جسمی و فکری وسنجش میزان استعداد افراد

8- تقویت قدرت ابتکار افراد و برانگیختن ذوق های هنری در آنان

9- تقویت قوای جسمی و عضلات و انئدام های بدن
10- تقویت قدرت استقامت و پشتکار در افراد

11- ایجاد روحیه رقابت و مبارزه ی سالم در افراد

12- تعلیم و تمرین مفاد و مواد آموزشی و مهارت های لازم

13- آشنا ساختن افراد با پیروزی و شکست و تمرین این که در موفقیت و پیروزی ها مغرور و دل شکسته و مایوس نشود و طعم هر دو مورد را که در زندگی زیاد پیش می آید بچشند.

14- و در یک کلام تمرین همه آنچه که در زندگی اجتماعی و نیز در طی مسیر تکامل لازم است فرد بداند و عمل نماید.

گرگم به هوا (بازی پرورشی)

ابتدا از بین بازیکنان یک نفر با توافق یا از طریق قرعه­کشی به عنوان گرگ انتخاب می­شود. قرعه کشی طبق معمول به طریق پشک انداختن یا شیروخط و یا تر و خشک انجام می شود.

نفرات دیگر در محدوده زمین بازی که حدود آن را مشخص می­کنند به صورت متفرق قرار دارند، نفری­که به عنوان گرگ انتخاب­شده است بازیکنان را تعقیب­می­کند تا بتواند یکی از آن ها را بگیرد و یا با دست ضربه­ای بزند، انتخاب دو روش مذکور قبل از بازی توافق می­شود، چنانچه گرگ یکی از بازیکنان را بگیرد یا ضربه بزند خود از گرگ بودن خلاص شده آن نفر گرگ می­شود.

برای این که بازیکنان زیاد خسته نشوند و در خلال دویدن و بازی استراحت کوتاه لحظه­ای داشته باشند قبل از بازی در داخل محوطه نقطه­ای را به عنوان محل امن مشخص می­کنند که بازیکن به هنگام فرار چنانچه خود را به آن نقطه برساند از تعقیب در امان خواهد بود و مدت کمی استراحت و توقف خواهد داشت.

اهداف پرورشی بازی:

تقویت قوای عمومی بدن، آمادگی جسمانی، تقویت عضلات پاها، تشخیص موقعیت، افزایش هوش، سرعت عمل، هماهنگی اعصاب و عضلات، ایجاد شادی و نشاط، تلاش برای رسیدن به هدف.

مراحل فراهم کردن مقدمات یک بازی وروش اجرای آن:

1- نوع بازی ر امتناسب با محل و زمین و چگونگی وضع هوا و تعداد بازیکنان و قوای بدن آنها انتخاب کنیم.

2- وسایل بازی را قبلا پیش بینی و آماده و تهیه کرده باشیم

3- هر بازی دارای نامی است، موقع تشریح چگونگی بازی نام آنرا ذکر کنیم تا در دفعات بعد با اشاره به نام، همه آنر ا به خاطر آوریم.

4- بازیکنان را در محل هایی که باید قرار بگیرند آرایش دهیم.

5- مقررات بازی را به اختصار ولی به روشنی توضیح دهیم.

6- برای اطمینان از این که معلوم شود همه افراد چگونگی و مقررات بازی را درک کرده اند از آنان می خواهیم یک یا دو نوبت کوتاه بازی را اجرا کنند.

7- از افراد می خواهیم اگر سوالی در مورد آن بازی دارند، بپرسند.

8- بازی را اداره می کنیم و مواظب هستیم که به درستی مقررات بازی رعایت شود.

9- تشریح مقررات بازی باید ساده و سریع انجام گیرد زیرا افراد برای شروع بازی بی تابند.

10- هنگام قضاوت در بازی ها منصفانه و با عدالت عمل کنیم.

11- در زمان اجرای هر اجازه می دهیم بازیکنان تا آنجا که میل دارند جنب و جوش و سروصدا و فریاد داشته باشند.

12- پس از اجرای هر بازی وسایل آنرا هر چند هم جزئی و کم اهمیت باشند جمع آوری کرده و در جای مخصوص وسایل بازی قرار می دهیم و آنرا برای استفاده در دفعات بعد حفظ می کنیم.

رعایت تمام شرایط و موارد فوق الذکر باعث خواهد شد که نتایج تربیتی مورد نظر از بازی ها حاصل شود و شکت کنندگان در بازی نیز نهایت لذت و تفریح را کسب نمایند و شور و نشاط و شادی برایشان حاصل شود.

همانطور که قبلا بیان شده یکی از اهداف اساسی بازیها عادت دادن افراد به رعایت مقررات و نظم و پیروزی از رهبران است. این مسئله مهم تحقق نمی یابد مگر اینکه هنگام اجرای هر بازی تمام مقررات تعیین شده برای آن بازی بوسیله افراد رعایت شود.لذا هر جا که بی نظمی و تخلفی از مقررات رخ داد باید آن را توضیح داد و به متخلف اخطار کرد وآنگاه بازی را از نو شروع نمود. درم وقع بیان موارد تخلف به هیچ وجه نباید به بازیکنان پرخاش کرد و احترام و کرامت افراد را نادیده گرفت بلکه فقط لزوم رعایت نظم و مقررات را باید تذکر داد و اشاره کرد.

اصولی که در جریان بازی ها باید رعایت شود:

1- نوع بازی باید با تعداد نفراتی که قرار است آن بازی را انجام دهند تناسب داشته باشد.

2- تمام افراد باید در بازی مشارکت و فعالیت داشته باشند و بدون دلیل فردی نباید بی کار و غیر فعال و تماشاچی باشد.

3- در بازی ها باید واحدهای کوچک تشکیلات اردویی (گروه، جوخه،...) حکم تیم های ورزشی را داشته باشند تا باعث تحکیم وحدت و همگرایی بیشتر آنها شود و نباید تشکیلات آنها را به هم ریخت و درهم شکست.

4- ضمن آن که باید فرصت رهبری بازی را برای همه بازیکنان فراهم ساخت اما نهایتا باید رهبری بازی را به کسانی داد که از بین افراد برخاسته اند زیرا یکی از بهترین و مهم ترین فرصت ها برای تقویت قدرت رهبری همین لحظه های طلایی می باشد.

5- بازی هر قدر شیرین و جالب باشد پس از چند بار اجرا کردن تازگی و لطف خود را از دست می دهد لذا باید سعی کرد بازی تازه ای تدارک دیده یا در فرم بازی های قبلی تغییرات مناسبی را به وجود آورد.

6- هیچ گاه مدت بازی ها را طولانی و نامحدود انتخاب نباید کرد بلکه باید آنرا کوتاه و در دفعات اجرا کرد.

7- هیچ گاه دو بازی پرتحرک و سریع را نباید متوالی اجرا کرد زیرا باعث خستگی زودرس افراد می

ویژگیهای کودک در دوره ابتدایی

ویژگیهای کودک در دوره ابتدایی عبارتند از:

1-رشد جسمانی کودک: در دوره ابتدایی، تارهای عصبی، " ملینی " می شوند، در نتیجه، رشد جسمانی کودک در این دوره، بسیار مهم است. ملینی شدن تارهای عصبی، در مقطع دبستان، به سطوح بالاتر و تکامل می رسد و سبب هماهنگی کامل حس و حرکت کودک می گردد. هماهنگی حسی – حرکتی در این دوره از رشد بالایی برخوردار است. کودک در اثر تکامل مراکز عصبی و تجارب جسمانی خود، قادر به تعبیر و تفسیر پیامهای دریافتی حواس خود بوده و می تواند بدانها پاسخ صحیحی بدهد. تفاوت رشد جسمانی کودک دبستانی و پیش دبستانی، از این جنبه است.

2-کاهش خود مداری: در دوره دبستان، خودمداری کاهش می یابد. کودک در این مرحله، در صورت قرار گرفتن در یک محیط مناسب، مدرسه مطلوب و آموزگاران ماهر، به تدریج می تواند به حقوق دیگران توجه و آن را رعایت نماید؛ حتی گاهی اوقات نیز می تواند، از حق خود بگذرد و دیگران را در نظر بگیرد. از طریق فعالیتهای گروهی، بیشتر می توان به این ویژگی توجه نمود.

3-معقول تر شدن پیوندهای عاطفی کودک: در این مرحله، کودک ارتباط عاطفی شدیدی با خانواده خود برقرار می کند. در دوره دبستان، این پیوندها معقول می شوند و او می تواند چند ساعتی دور از آنها، جدا از آنها بماند، بدون اینکه خلأ عاطفی احساس کند. این ویژگی، در رشد عاطفی کودک و هدف آموزش و پرورش که همانا استقلال عاطفی کودکان است، بسیار مهم می باشد. در دوره دبستان، پیوندهای عاطفی سست نمی شوند و از بین نمی روند، بلکه در صورت برخورداری کودک از محیط گرم خانوادگی، مادری کاردان و جذابیت محیط آموزشی، به تدریج می تواند به استقلال دست یابد.

4-تغییر شکل کنجکاوی کودک: کنجکاوی کودک در دوره دبستان، بر خلاف دوره پیش دبستانی که بی هدف بود، هدفمند و جهت دار می شود. در دوره دبستان، با استفاده از دروسی مثل علوم، می توان مفهوم علیت را در کودک پرورش داد.

5-تغییر شکل مشاهدات کودک: کودک دبستانی در هنگام مشاهده، به بررسی علل پرداخته، چرایی مسائل را جستجو کرده و به چگونگی فرایندها توجه می کند.

6-حرکت از تخیل به سوی واقعیت: کودک دبستانی بیش از حد از تخیل دور شده و به واقعیت نزدیک می شود. یکی از ویژگیهای مهم این دوره، کاهش تخیلات است.

به طور کلی، بر اساس ویژگیهای مذکور دوره دبستان، باید به چند مسأله توجه نمود. یکی از فعالیتهای بسیار مهم این دوره، بازی است. بازیهای پرورشی به عنوان یکی از انواع بازی به کار گرفته می شود.در این مرحله، بازیهای بی هدف و بی قاعده دوره پیش دبستانی به بازیهای هدفمند تبدیل می شوند. مربی باید دانش آموزان را از بازیهای بی هدف به بازیهای همراه با کار سوق دهد، به این ترتیب، کودک با اتمام کار، می تواند به ارضاء روحی برسد.

دوره ابتدایی؛ شناخت فرصت های مطلوب پرورشی

اهمیت دوره ابتدایی در جهت رشد و شکوفایی استعداد دانش آموزان تا این اندازه اهمیت دارد که در تعریف نظام جدید آموزشی، دوره «اساس»نام گرفته است. به دلیل این اهمیت و نقشی که معلمان و مدیران این مقطع تحصیلی در رشد تربیتی و آموزشی دانش آموزان به عهده دارند تا دوره های تحصیلی آینده شکل بگیرد؛ لازم است کارکردهای مهم این دوره از نگاه فعالیت آموزشی و پرورشی شناخته شود تا جایگاه فعالیت مدیران و معلمان مجال بررسی پیدا کند. از جمله کارکردهای مهم این مقطع تحصیلی می توان به امور زیر اشاره کرد:

رشد ارزش ها: دوره کودکی به واسطه روح مستعد و آماده فراگیر برای آموختن، زمینه ای را ایجاد می کند که هر فعالیتی مانند نقشی بر سنگ ماندگار باقی بماند. تحویل گرفتن روح های مستعد دانش آموزان در مدارس ابتدایی این فرصت طلایی را به معلمان و مدیران این مدارس می دهد تا بهترین بهره را برای ظهور و تجلی ارزش ها در کودکان بگیرند.

رشد اجتماعی: جایگاه رشد اجتماعی در خصوصیات رفتاری قابل مشاهده است. هر رفتاری برمبنای ارزش های آموخته شده و شکل جسمانی خاص خود در کودک ظاهر می شود. ورود کودک به دبستان آمیخته با رفتار خاصی است و این وظیفه مدرسه است که این رفتار را تعدیل یا الگوسازی کند و از این طریق است که تطابق رفتارها با ارزش های انسانی و الهی امکان پذیر می شود.

رشد عقلانی: ذهن آماده دانش آ موز در ارتباط با روح و جسمش زمینه ای را ایجاد می کند که پایه اولیه آموزش در این دوره تحصیلی می شود. شاید بتوان مهم ترین نقش مدارس ابتدایی را در عقلانی کردن و ظهور تفکر در دانش آموزان به حساب آورد. فعالیتی که اگر دقیق شناخته شود، زیربنای بسیاری از فعالیت های دیگر خواهد بود. در این بررسی نمی توان از کوشش ها و تلاش های بسیاری از مدارس موفق در دوره ابتدایی که مرهون مدیران و معلمان موفق هستند چشم پوشی کرد، اگر چه این قبیل فعالیت ها جای تامل دارند.

بازی پرورشی + ورزش= نگاهی نوآورانه به تربیت بدنی دوره ابتدایی

مسئله ای که پیش می آید میزان ساختمند کردن بازی کودکان توسط معلم است یعنی تا چه اندازه باید الگوی معمولی در راهنمایی بازی کردن به کودکان ارائه شود که به طور مشخص برای آشنا کردن آنان با مهارت ها وروش های ذهنی قابل تَمَبُز طراحی شود. وقتی کودک از کودکستان به آمادگی می رود درجه و میزان رسمیت برنامه زمان بندی شده آشکار تر و تأکید بر روی بازی کاهش می یابد در این زمان اوضاع و شرایط یادگیری در سطح گسترده انجام می شود و آنچه در محیط آمادگی یاد داده می شود مهم تر و در سطح پیشرفته تری انجام می شود. همچنین در ورود به دوره ابتدایی بازی ها به شکل رسمی تر و در قالب پرورش ذهن و جسم توامان استفاده می شوند.از طرف دیگر زمانی که از کلاس درس بیرون می آییم و به زمین ورزش می رویم، ورزش نه تنها برای رشد جسمانی و سلامتی بدن مفید است بلکه در رشد شخصیت نیز سودمند است. اگر ورزش برای رشد شخصیت سودمند باشد این دلیل محکمی است برای گنجاندن آن در برنامه آموزشی زیرا آموزش و پرورش علاوه بر تعلیم و تربیت بر رشد شخصیت و اخلاق نیز تأکید می کند.در این میان بازی های پرورشی نیز به عنوان شاخه ای از فعالیت بدنی به عنوان بازی های هایی نگاه می شود که سود اجتماعی دارند. این بازی ها هم می توانند اوقات فراغت را به طور کامل پر کنند و هم تقویت قوای جسمی بدن را شامل می شوند، از این رو می توانند موجب سلامت جسمانی و روانی آنان شوند همچنان می توانند راهی برای گردهمایی مردم باشد که از این طریق فرصت هایی مانند عملکرد و پشتیبانی متقابل فراهم می آید وقتی این مزیت ها کاملاً درک و فهم شوند ممکن است ارزش بازی های پرورشی نه تنها برای کودکان دوره ابتدایی که برای بزرگسالان نیز شناخته و پذیرا شود.

با توجه به اهمیت و نقش سازنده ای که ورزش به همراه بازی های پرورشی در رشد کودکان دارد و به این اهمیت از طریق متخصصان و بزرگان تاکید فراوان شده است توجه به آن لازم و ضروری می­نماید،به طوری که می توان در مسیر تربیت کودک از بعد بازی و ورزش وارد شده و تربیت مناسبی را روی کودک اعمال نمود.

بحث و نتیجه گیری

اهداف تربیت بدنی دوره ابتدایی

اهداف شناختی:

1-آشنایی باوضعیت های صحیح بدنی ازجمله هنگام ایستادن، نشستن،راه رفتن، خوابیدن،دویدن وآگاهی از محدودیت ها وقابلیت های حرکتی خود

2- آشنایی با آمادگی جسمانی وبرخی از آزمون های عملی آن

3- آشنایی با اطلاعات مربوط به بهداشت وتغذیه ورزشی

4- آشنایی با موارد ایمنی در کلاس درس تربیت بدنی

5- آشنایی با بازی ها و رشته های ورزشی رایج آموزشگاهی

6- آشنائی با روش های حفظ ونگهداری وسایل و امکانات ورزشی

اهداف مهارتی:

1- مهارت درکسب آمادگی جسمانی وحرکتی

2- کسب مهارت در حرکات انتقالی، حرکات غیرانتفالی وحرکات دست ورزی (کنترلی)

3- کسب مهارت درمقدمات ورزش های رایج آموزشگاهی

4- کسب مهارت در اجرای فعالیت های بدنی به منظور درک مفاهیم فضا، مکان، نیرو، جهت بندی، سطح و..

5- کسب آمادگی دراجرای ترکیبی حرکات پایه ومهارت ها دربازی های ورزشی

اهداف نگرشی:

1- گرایش به شرکت فعال در فعالیت های تربیت بدنی

2- تلاش در جهت حفظ وارتقای سطح سلامتی و آمادگی جسمانی

3- گرایش به بهبود و توسعه حرکات پایه ومهارت ها

4- رعایت اصول ایمنی در اجرای فعالیت های تربیت بدنی و برنامه های ورزشی

5- تمایل به رعایت بهداشت ورزشی

6- تلاش برای پیشگیری از آسیب های ورزشی

7- تمایل به رعایت اصول عاطفی واجتماعی متناسب با دوره ابتدایی

8- تمایل به حفظ و نگهداری وسایل و امکانات ورزشی

دوره ابتدایی پایه ی درسی و اخلاقی هر کودکی است. در این دوره شالوده و پایه ی رفتاری و درسی دانش آموزان ساخته می شود. بر این اساس دوران کودکی مهمترین دوره زندگی است. کودکی دورانی است که مانند یک زمین حاصل‌خیز هر چه در آن بکاری در آینده درو خواهی کرد. کودکان، شهروندان کوچکی هستند که نیاز دارند به‌عنوان شهروندی مستقل در جهت رشد فکری و اجتماعی برایشان برنامه‌ریزی شود.

با توجه به تحقیقات انجام شده:

بازی، یکی از راه‌های پرورش کودک از لحاظ روانی، عاطفی و جسمی است. کودک با بازی، با ترس‌هایش کنار می‌آید و قوانین اجتماعی شدن را می‌آموزد.

مهمترین عمل تربیتی و پرورشی در همه زمینه‌ها به ویژه زمینه تامین بهداشت روانی کودک،بازی است.

بازی،کار کودک است و در همه جنبه‌های رشد کودک تاثیر دارد. از طرفی دیگر جنبه های رشد نیز بر دیگر جنبه های بهداشتی و روانی موثر است.

بازی جسمانی، سبب چالاکی و افزایش مهارت حرکتی و رشد تقویت سیستم عصبی کودک می شود.

بازی، سیستم عضلانی و رشد حسی و حرکتی کودک را تقویت می کند و به این طریق بر هوش کودک تاثیر فراوانی دارد و با بازی کردن، دقت کودک در انجام کارها افزایش می یابد.

بازی سالم می تواند عواطف منفی از قبیل ترس، اضطراب، نفرت و افسردگی را به شدت در کودک کاهش دهد. به همین جهت امروزه مهمترین روش برای درمان اختلالات روانی و عاطفی کودکان، بازی درمانی است که حتی موجب درمان بسیاری از اختلالات روانی در بزرگسالان نیز می شود.

بازی های سالم و متناسب با کودکان می تواند به علت دست کاری در پدیده ها و آزمایش محیط اطراف توسط کودک افزایش رشد عقلانی وی را در پی داشته باشد; چرا که حس کنجکاوی کودک از این طریق برآورده شده و مناسب ترین عمل رشد عقلی کودک است.

بازی باعث تقویت رشد اجتماعی کودکان می شود; چرا که کودکان با تمرین زندگی آینده از طریق بازی و فراگیری روابط انسانی و اجتماعی و همکاری در گروه های بازی می توانند رشد اجتماعی داشته باشند.

از دیگر اثرات بازی در کودکان رشد اخلاقی و معنوی به صورت پایبندی به نظم و مقررات، رعایت حقوق دیگران، کمک به دیگران، خیرخواهی و لذت بردن از خدمت به دیگران است.

بازی، راهی برای آموزش مسائل تربیتی به کودک می باشد.توجه به این نکته ضروری است که بازی برای کودک در هر سنی اهمیت خاص خود را دارد، نه تنها از طریق عقلی و اجتماعی بلکه برای رشد جسمانی می‌تواند شرایط را برای رشد و هماهنگی عضلات کودک فراهم آورد.

بازی‌هایی مثل دویدن و طناب بازی که کودک در آنها فعالیت‌های زیادی انجام می‌دهد، به رشد عضلات بزرگ و کوچک‌، پرورش نیرو‌، استقامت و سرعت و کنش‌سریع عضلات و حرکت سریع مفاصل کمک می‌کند، در ضمن گردش خون کودک زیاد شده و خون بیشتری به مغز کودک می‌رسد‌. می‌توانیم عادات بهداشتی سالم را به کودک یاد بدهیم. معمولا کودکان کارهایی را که با بازی‌کردن یاد می‌گیرند به راحتی در ذهن‌شان جا می‌افتد.

بازی زبان آشنای کودک برای ایجاد و تقویت ارتباط عاطفی است. بازی نیز دارای انواع طبقه بندی می باشدکه از مهمترین انواع آن می توان به بازیهای پرورشی اشاره کرد. در این میان بازی ها بطور اعم و بازی های پرورشی به طور اخص دامنه وسیعی داشته و می تواند شامل همه افکار، حرکات و افعال بوده و جسم و روح را تحت تاثیر قرار داده و موجب تقویت همه قوای فکری، روحی، جسمی،مادی و معنوی شود. بازی های پرورشی از مهمترین راههای آموزش مطالب و رشد شخصیت کودکان در دوره ابتدایی می باشد.

با توجه به تحقیقات انجام شده در مورد اثرات بازیها و بازی های پرورشی، بهترین راه برای رسیدن به اهداف تربیت بدنی دوره ابتدایی(شناختی، مهارتی و نگرشی) توسعه و اهمیت دادن به بازی ها و بازی های پرورشی می باشد. لذا پیشنهاد می گردد برای توسعه و رشد همه جانبه کودکان در دوره ابتدایی، بازی و بازی های پرورشی در ساعات تربیت بدنی مدارس جدی گرفته شود و این بازی ها به صورت علمی با توجه به فرهنگ بومی و محلی هر منطقه از کشور تحقیق و از طریق دبیران تربیت بدنی اجرا گردد.

منابع

1. اشرفی، مینا(1385)، بازی تفکر کودک است، روزنامه همشهری، تهیه کننده، مرتضی مجد فر؛

2. رضا، فرهادیان (وبلاگ)، پایه های اساسی ساختار شخصیت انسان؛

3. روزنامه ایران، شماره 3972 به تاریخ 18/4/87، صفحه 17؛ بازی های پرورشی، بانک اطلاعات نشریات کشور؛

4. شریفی، حامد(وبلاگ jumping، تیر 1389) آمادگی جسمانی؛

5. قائمی، علی (وبلاگ)، تربیت و سازندگی؛

6. قهرمانی، جواد (1382)، روان شناسی در خدمت معلمان یادگیری و شناخت، تهران وزارت آموزش و پرورش، مؤسسه ی فرهنگی منادی تربیت؛

7. مجله رشد معلم، شماره 1، مهر 79، صفحه 45؛

8. معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش(آذر 1386)، شیوه های نوین تدریس؛

9. مقدم، مصطفی و ترکمان منوچهر (1369)، بازی های آموزشی، دفتر تحقیقات و برنامه‌ریزی‌ کتابهای درسی؛

10. مهجور، سیامک رضا (1381)، روان شناسی بازی؛

11. میرسپاسی، زهره(وبلاگ)، آموزش قبل از مدرسه، انتشارات آهنگ؛

تبلیغات متنی