بررسی عوامل رافع مسئولیت کیفری عوامل موجهه جرم

تعداد صفحات: 52 صفحه

این مقاله در دو بخش عوامل رافع مسئولیت کیفری و عوامل موجهه جرم بحث می شود که عوامل رافع از جمله سن (کودکی)، جنون و اختلالات دماغی، کیفیت رفع مسئولیت کیفری به واسطه مستی، فورس ماژور، اجبار روحی و اضطرار می باشد عوامل موجهه جرم  دفاع مشروع، امر آمر قانونی و لزوم ارتکاب عمل برای اجرای قانون اهم می باشد.

بین علل مشروعیت جرم با عوامل رافع مسئولیت تفافت هایی به شرح زیر وجود دارد:

علل رافع مسئولیت شخصی بوده در صورتی که علل موجهه جرم موضوعی است و متوجه شخص نیست بدین نحو که عوامل رافع مسئولیت به توانایی و اهلیت خاص مرتکب جرم مربوط می شود ریشه های درونی و شخصی دارند در حالی‌ که علل مشروعیت یا موجهه جرم ناشی از عوامل خارجی است و قائم بر واقعه ای است که باعث حذف وصف مجرمانه از عمل مرتکب خواهد شد.

در علل رافع مسئولیت،‌ در واقع عنصر معنوی جرم محقق نشده است بدین ترتیب اصولا ً جرمی تحقق نیافته است در حالی که در علل موجهه جرم، عدم جرم شناختن عمل مجرمانه به علت رفع عنصر قانونی آن توسط متن دیگری از قانون است.

علل رافع مسئولیت عمومی و همگانی است در حالی که علل موجهه جرم نیاز به نص قانونی خاص دارد.

وقتی جرمی با شرکت چند نفر به ارتکاب می رسد علل رافع مسئولیت نسبت به هریک باید جداگانه مورد بررسی قرار گیرد و در عمل ممکن است شامل همه شرکاء و یا معاونین جرم نگردد بر عکس علل موجهه جرم که محقق شد، نسبت به همه یکسان است مثلا ً اگر جرم در حال دفاع مشروع به ارتکاب رسیده باشد، موضوع دفاع مشروع که محقق شد نسبت به همه تأثیر داشته و دیگر لازم نیست که نسبت به یکایک افرادی که در جرم شرک داشته اند مورد تحقق قرار گیرد.

عقیده اکثر علمای حقوق بر این است که علل رافع مسئولیت، مسئولیت مدنی را از بین نمی برد بدین نحو که اگر جرمی توسط یک نفر دیوانه و یا طفل صغیری به ارتکاب برسد فاعل را می توان از نظر مسئولیت مدنی تحت تعقیب قرار داد و مطالبه خسارت نمود، و بالعکس، عوامل موجهه جرم هم مسئولیت کیفری وهم مسئولست مدنی را از بین می برد و وقتی شخصی در حالت دفاع مشروع موجب خسارت به دیگری می شود، نمی توان او را محکوم به پرداخت خسارت نمود.

با وجود این تفاوت ها که بین عوامل رافع مسئولیت و عوامل موجهه جرم وجود دارد، ما بین آنها وابستگی و نقاط اشتراکی نیز یافت می شود عقیده عمومی بر این است که در هر دو حالت، عملی که قاعدتا ً باید جرم تلقی شده و به وسیله قانون قابل مجازات باشد، از نظر قانونگذار جرم محسوب نشده و بالنتیجه معاف از مجازات می گردد، هر چند که به نظم اجتماع خلل وارد یاخته وباعث بروز خسارت و ضرر و زیان مادی و معنوی به اشخاص می گردد.

فهرست مطالب

پیشگفتار

بخش اول: عوامل رافع مسئولیت کیفری

فصل اول: سن (کودکی)

مبحث اول: اهمیت جرایم اطفال

مبحث دوم: رژیم قانون مجازات عمومی ایران

مبحث سوم: انتقاد بر رژیم قانون مجازات عمومی

مبحث چهارم: رژیم قانون دادگاه اطفال

مبحث پنجم: صلاحیت [رسیدگی به جرایم اطفال]

مبحث ششم: آئین دادرسی

مبحث هفتم: مدعی خصوصی

فصل دوم: جنون و اختلالات دماغی

مبحث اول: جنون در قانون مجازات عمومی

مبحث دوم: جنون در قانون مجازات عمومی

فصل سوم: کیفیت رفع مسئولیت کیفری به واسطه مستی

فصل چهارم: فورس ماژور، اجبار روحی و اضطرار

مبحث اول: اجبار در قانون مجازات عمومی

مبحث دوم: اجبار در قانون مجازات اسلامی

مبحث سوم: اقسام اجبار

مبحث پنجم: تفاوت اجبار و جنون

مبحث چهارم: تفاوت اجبار و اکراه

مبحث ششم: تفاوت اجبار و اضطرار

مبحث هفتم: ضوابط قانونی حاکم بر اجبار

فصل پنجم: اضطرار به عنوان عامل رافع مسئولیت کیفری

بخش دوم: عوامل موجهه جرم

فصل اول : دفاع مشروع

مبحث اول: توجیه مشروعیت دفاع

مبحث دوم: تحلیل مشروعیت دفاع در قانون مجازات عمومی

فصل دوم: امر آمر قانونی

مبحث اول: شرایط مشروعیت جرم در امر آمر قانونی

فصل سوم: لزوم ارتکاب عمل برای اجرای قانون اهم

مبحث دوم: مختصات امر قانونی

بخش سوم: نتیجه گیری

فهرست منابع