تأثیر دوره پیش دبستانی بر آمادگی نونهالان

پژوهشهای انجام شده در دنیا حاکی از آن است کودکانی که آموزشهای پیش دبستانی را می گذرانند نسبت به کودکانی که این آموزشها را ندیده اند، مستقل تر و منظم تر هستند و از ثبات عاطفی بیشتر و اضطراب کمتری برخوردارند. روحیه مشارکت و فعالیتهای گروهی واجتماعی در آنان تقویت شده و دارای ارتباطات قوی تر می باشند.

تاریخچه پیش دبستانی در ایران به چه سالی برمی گردد؟

کودکستان و دوره پیش دبستانی با قدمتی 80 ساله در ایران سابقه درخشان ایران در این عرصه را نشان می دهد. اولین کودکستان توسط مرحوم باغچه بان در تبریز دایر شد و در سال 1310 مجوز تأسیس کودکستان توسط وزارت معارف صادر شد، از این رو سال 1310 آغاز فصل جدیدی در تاریخ آموزش پیش دبستانی کشور به شمار می رود. اولین آیین نامه ویژه کودکستانها در مراکز پیش دبستانی در سال 1312 به تصویب شورای عالی فرهنگ رسید و کودکستان به شکل امروزی در سال 1334 با دستورالعملی مبنی بر تشکیل کودکستانهای دولتی از طرف آموزش و پرورش راه اندازی شد و در سال 1353، اصلاحاتی در آیین نامه کودکستانها به عمل آمده که بر طبق آن فقط ثبت نام کودکان 5 ساله در کلاسهای آمادگی با نظارت آموزش و پرورش مجاز شمرده شد و ثبت نام کودکان 3 تا 5 ساله در کودکستانهای خصوصی با نظارت سازمان بهزیستی انجام می گیرد.

دوره پیش دبستانی اکنون به چه صورت است؟

بر اساس دستورالعمل و مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش، دوره 2 ساله برای کودکان 4 تا 6 سال در اسفندماه 82 تصویب شده است.

دوره پیش دبستانی چگونه تعریف می شود؟

دوره پیش دبستانی یعنی آموزشهایی برای گروه 4 و 5 ساله که کودکان برای ورود به مدرسه و اجتماع فرا می گیرند. بچه ها قبل از دبستان می باید مهارتهای پایه را مثل تمرکز، طبقه بندی، آمادگی نوشتن، تقویت حواس مثل دیداری و شنیداری و گفتاری را بیاموزند و اگر در دوران پیش دبستانی اختلالات یادگیری و تلفظی در کودک مشاهده شود در همان دوران در رفع آن تلاش شود و یا برخی اختلالات یادگیری و سلامت آن را که مانع آموزش است شناسایی و در دوران تحصیل با همکاری معلمان برطرف شود.

واجدان شرایط حضور در این دوره چه کسانی هستند؟

تمام کودکان 4 تا 6 ساله ایرانی می توانند در کلاسهای پیش دبستانی شرکت کنند. امسال کودکان متولد 1/7/80 و قبل از آن که شرایط ثبت نام در دوره پیش دبستانی را دارند، می توانند در پیش دبستانی دولتی و غیردولتی ثبت نام نمایند، که از اول تیرماه ثبت نام دوره پیش دبستانی آغاز شده است.

آیا برای ورود به این دوره سنجش هم دارید؟

خیر، سنجش برای کودکانی است که می خواهند وارد مدرسه شوند. این کودکان سنجش سلامت، شنوایی، بینایی و اخیراً هم سنجش رفتاری در مشهد و برخی از شهرستانها را پشت سر می گذارند، و شناسنامه سلامت می گیرند.

چه نوع مراکزی اقدام به ثبت نام این کودکان می کنند؟

برای کودکان هم مراکز دولتی و هم خصوصی وجود دارد. مراکز دولتی در کنار مدارس ابتدایی مراکز پیش دبستانی دارند و مراکز فرهنگیان و مهدکودکهای غیردولتی نیز به صورت مجزا کودکان را پذیرش می کنند. مراکز پیش دبستانی ضمیمه (در مدارس ابتدایی دولتی و غیرانتفاعی) فقط مجاز به ثبت نام کودکان 5 ساله می باشند. البته همه امکانات تفریحی و بازی برای کودکان فراهم می شود

در مراکز فرهنگیان و مهدهای خصوصی در هر سنی کودکان را ثبت نام می کنند، مهدهای خصوصی باید برای ثبت نام کودکان 5 ساله از آموزش و پرورش مجوز بگیرند که تاکنون این امر بدون مجوز آموزش و پرورش انجام شده است.

محتوای آموزشی در دوره پیش دبستانی چیست؟

آموزش و پرورش معتقد است که کودکان قبل از ورود به دبستان باید فرصت یادگیری مهارتهای پایه را داشته باشند به همین دلیل در مدت سال تحصیلی به کودکان آموزشهای خاص و در حد سن آنان آموخته می شود.

در این دوره از طریق فعالیتهای جذاب و با نشاط و مورد علاقه کودک از قبیل نقاشی، کاردستی، شعر، قصه، نمایش خلاق، گردش علمی، بازی و آزمایشهای ساده به صورت غیرمستقیم آموزش داده می شود. البته آموزشها در حدی است که با کلاس اول ابتدایی تداخل پیدا نکند و برای یادگیری بهتر این دوره هم از لوازم سخت افزاری و هم نرم افزاری استفاده می شود و یکی از وسایل مهم در این دوره، کتاب کار کودک است.

کتاب کار کودک چیست و شامل چه مواردی است؟

در سال 79 کتاب کار کودک در همه استانها منتشر شد. هر استان کمیته ای برای تهیه این کتاب که به فعالیتهای یاددهی و یادگیری کودکان می پردازد، دارد که وظیفه آن برنامه ریزی درسی پیش دبستانی و تولید مواد و محتوای آموزش وآموزش مهارتهاست. بر اساس چارچوبهای تعیین شده از طرف وزارت آموزش و پرورش این کتاب دارای واحدهای کار، بهداشت، مهارتهای پایه، مفاهیم علوم، ریاضی. رفتارهای اجتماعی در قالبهای مورد علاقه کودک که بیشتر بازی و شعر و قصه و... است عرضه می شود.

دوره پیش دبستانی با کلاس اول ابتدایی تداخل پیدا نخواهد کرد؟

خیر، در این دوره مباحث آموزشی مخصوصی عرضه می شود و فقط کودکان پایه های آموزشی را می آموزند. در این دوره کودکان فقط مقدمات خواندن و نوشتن مانند تصویرخوانی- تقویت مهارتهای زبانی و... را فرا می گیرند، همچنین کودکان برای نوشتن، نحوه قلم دست گرفتن و کشیدن خطوط آماده می شوند یا برای درس ریاضی فقط شمارش و... را آموزش می بینند ولی نمادهای عددی در کلاس اول آموخته می شود. در این دوره کودک را توانمند می کنند تا در کلاس اول ابتدایی پیشرفت بهتری داشته باشد.

مربی دوره پیش دبستانی باید دارای چه شرایطی باشد؟

مربی در این دوره نقش هدایت کننده و راهنما را در انجام فعالیتهای آموزشی برعهده دارد.

هر کلاس پیش دبستانی علاوه بر یک مربی باید دارای کمک مربی آگاه و آشنا به اصول آموزشی باشد.

مربیان باید ویژگیهای عمومی مثل سلامت جسمی و روانی (که توسط مراکز بهداشتی معتبر کارت سلامت برای آنان صادر می شود) و همچنین نظم و آراستگی ظاهر داشته باشند و از نظر تخصصی باید مدارک معتبر مرتبط مانند لیسانس علوم تربیتی یا آموزش ابتدایی داشته باشند.

البته شرط علاقه به تدریس نیز لازمه کار با کودک است. در مراکز ضمیمه دولتی از معلمان رسمی استفاده می شود و در مراکز غیردولتی مربیان را مدیران با رعایت ضوابط و شرایط گزینش، انتخاب می نمایند.

مراکزی که پیش دبستانی دارند، باید چه تجهیزاتی داشته باشند؟

هر مرکز می باید حداقل امکانات را داشته باشد که مهمترین آنها فضاها و کلاس مناسب و میز و صندلی مخصوص بچه ها و وسایل بازی حیاطی کودکان است که البته باید شرایط بهداشتی و ایمنی آنان نیز رعایت شود. وجود برخی وسایل آموزشی و کمک آموزشی مثل نوارهای صوتی و تصویری و وسایل پخش آنها و بسته های آموزشی

(کارتها- لوح ها- کتابها و...) نیز در این مراکز لازم است و البته باید مسایل ایمنی و بهداشتی برای کودکان لحاظ شود و امکانات و سرویسهای بهداشتی نیز باید مدنظر باشد.

آیا استفاده از این آموزشها برای همه شهرها و روستاها امکان پذیر است؟

بله، بیشتر مدارس دولتی در شهرها کلاس آمادگی ضمیمه دارند وکودکان 5 ساله در همه شهرها می توانند در مراکز دولتی ثبت نام کنند همچنین کودکان4 ساله نیز در مراکز فرهنگیان یا مهدهای خصوصی می توانند حضور پیدا کنند و از 2 سال گذشته نیز با اجرای طرح آمادگی ویژه روستایی کودکان 5 ساله روستایی زیر پوشش این طرح قرار گرفته اند برخی از شهرستانها یا روستاها که امکان تشکیل کلاس یک ساله را ندارند و تعداد کودکان کم است یا امکان تشکیل کلاس نیست از ساعتهای تعطیلی مدارس روستایی استفاده شده و در روزهای پنج شنبه و یا ساعت میان روز به کودکان تعلیم می دهند.

شهریه دوره پیش دبستانی بر چه مبنایی محاسبه می شود؟

شهریه دوره پیش دبستانی، بر اساس سقف اعلام شده توسط سازمان آموزش و پرورش استانها تعیین می شود. البته چارچوب کلی آن توسط وزارت آموزش و پرورش مشخص شده است. مراکز پیش دبستانی انواع مختلفی دارد از جمله ضمیمه مدارس دولتی، فرهنگیان و غیردولتی که با توجه به امکانات، نیروی انسانی، منطقه ها از نظر محروم و برخوردار شهریه تعیین می شود. حداقل شهریه بر اساس دستورالعمل برای پیش دبستانی ضمیمه دولتی ماهیانه 500/2 تومان به عنوان رقم پایه است که با توجه به شرایط متغیر خواهد بود و می تواند تا 50 درصد افزایش یابد.

در مراکز غیردولتی شهریه بر اساس 80 درصد مبلغ دوره ابتدایی محاسبه و اخذ می شود. که هر ساله تغییراتی ایجاد می شود.

چرا پیش دبستانی های غیردولتی هزینه بیشتری دریافت می کنند؟

به دلیل امکانات و تجهیزات و هزینه های مربی است که باید به صورت شخصی و از طرف مؤسس پرداخت شود. در پیش دبستانی ضمیمه دولتی از معلمان رسمی استفاده می شود ولی درمراکز خصوصی مربی آزاد به کار گرفته می شود.

ضوابط به کارگیری در مهدکودکهای خصوصی چیست؟

آنها طبق ملاکها و ضوابط تعیین شده مربی را انتخاب می کنند، البته درحال حاضر شورای نظارت بر مدارس غیردولتی نظارت بر استخدام مربیان را نیز انجام می دهد.

همه مراکز به صورت استانداردهای آموزشی تدریس می کنند؟

خیر، برخی مراکز با تبلیغات بی اساس مثل کلاسهای زبان انگلیسی و... برای خردسالان سعی در جذب خانواده ها می کنند. این کلاسها نه تنها به آموزش آنان کمکی نخواهد کرد، بلکه در یادگیری کودکان نیز اختلال ایجاد می کند. برخی آموزشهای غیراصولی در سنین پایین به کودک لطمه خواهد زد و کودک را در دوران ابتدایی دچار سردرگمی خواهد کرد و اولیای کودکان باید در نظر داشته باشند هر نوع آموزش در سنین خاص آن باید فرا گرفته شود.

با توجه به اهمیت فراوان دوره پیش دبستانی برای کودکان چرا این دوره هنوز اجباری نشده است؟

به نظر ما حضور کودکان در این دوره ها و آموزش این افراد الزامی است و ضرورت دارد که کودک قبل از ورود به دبستان، آمادگی لازم را برای ورود به دوره ابتدایی پیدا کند. و این امر فقط از طریق آموزش حاصل می شود که می باید به آن توجه شود البته این امر زیر نظر مربیان متخصص انجام می شود ولی از نظر آموزش و پرورش هنوز مصوبه ای مبنی بر اجباری شدن این دوره صادر نشده است که در صورت اجباری شدن، باید مراحل قانونی طی شود. (البته آموزش و پرورش تدابیری را بر آموزش قبل از دبستان به صورت اجباری اندیشیده است.)

چه طرحی برای آینده در نظر گرفته شده است؟

اکنون طرحی در آموزش و پرورش در دست بررسی است که کودکان در سن 5/5 سالگی وارد دبستان شوند. در این نظام آموزشی، بخشی از آموزشهای پیش دبستانی در داخل دبستان و سال اول خواهد بود. در این صورت کودک قبل از ورود به پایه ابتدایی فرصت یادگیری مهارتهای پایه را خواهد داشت.

این طرح هنوز در حد بررسی است زیرا این کار حجم بالایی از امکانات و شرایط انسانی و اعتباری را می طلبد و چون این امر تغییر در نظام آموزشی محسوب می شود باید با یک طرح مدرن و کامل به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد و سپس به صورت اجباری در سراسر کشور اجرا شود. سخن آخر اینکه تا زمانی که طرح به تصویب برسد و شامل همه کودکان ایرانی شود بهتر است که برای همه کودکان 5 ساله ایرانی در راستای تقویت اصول یادگیری و روابط انسانی و اجتماعی و پی بردن به عوامل کندی یادگیری در برخی کودکان چه از نظر جسمی و یا روحی حضور در این دوره ها الزامی باشد.

والدین با فرستادن فرزندان خود به دوره پیش دبستانی از مشکلاتی که برای دانش آموزان در بدو ورود به مدرسه پیش می آید و به آسیبهایی در آینده منجر می شود جلوگیری کنند.

آموزشهای پیش دبستانی، بازی محورند. به عبارت دیگر، روش آموزشی، مبتنی بر انجام بازیهای مختلف و فعالیتهای آزاد است.

تمایل ذاتی کودکان برای به نمایش گذاشتن جنبه های درونی خود و شناخت دنیای اطراف، بازی نام دارد. بازی، وسیله ای برای درک درون کودک است.

تئوریهای مختلفی از سوی روانشناسان، در مورد اهمیت بازی کودک ارائه شده است. یکی از این نظریات، متعلق به روانکاوی به نام فروید است.

روانکاوان معتقدند که بازی، وسیله ای برای کاهش اضطراب کودکان، حل تعارضات آنها و کاهش آسیبهای عاطفی آنها می باشد.

روانشناسان شناختی معتقدند که کودک از طریق بازی، به خلق دنیای خود می پردازد، گاهی نقش بزرگترها را ایفا می کند و از این طریق، رشد شناختی وی تقویت می گردد.

روانشناسان رشدی، بازی را با جنبه های مختلف رشد، از قبیل تقویت عضلات بدن ارتباط می دهند.

از نظر روانشناسان اجتماعی، بازی موجب هماهنگی رفتار کودک با دیگران می شود و کودک از طریق بازیهای گروهی، سازگاری با دیگران را می آموزد.

در دوره پیش دبستانی، از طریق بازی، می توان شیوه زندگی و همزیستی با دیگران را به کودک آموزش داد.

بازیهای آزاد و بازیهای قاعده دار

بازیهای کودک در دوره پیش دبستانی، ابتدا به صورت " Play " می باشد، یعنی قاعده مند نیست. مربی باید کودک را از سوی بازیهای آزاد و بی قاعده، به سمت بازیهای قاعده مند سوق دهد و از این طریق، به شکل گیری مفهوم قاعده و فانون در ذهن کودک کمک نماید.

مونته سوری که اولین موسس باغ کودکان در ایتالیا بود، معتقد است که در اواخر دوره پیش دبستانی، بازیهای بی قاعده و بی هدف باید به سمت بازیهای توأم با کار سوق داده شوند (یعنی در حدود شش سالگی که میل به کار در کودک ظاهر می شود). بازیهای توأم با کار، بازیهایی هستند که هدف و نتیجه خاصی دارند. بازیهای قاعده دار، فقط دارای قاعده اند و لزوماً هدفمند نیستند.

در بازیهای توأم با کار، کودک دارای هدف است و تا زمانی که به هدف خود نایل نشود، کار را رها نمی کند، اما در بازیهای ساده، ممکن است که کودک در حین بازی، کار را رها کند و به امر دیگری بپردازد. بنابراین، از طریق بازیها، باید میل به کار را در کودک تقویت نمود.

نقش مربی در بازی

مربی در بازیهای کودک باید سه نقش را ایفا کند. این سه نقش عبارتند از:

1-مشاهده گر باشد.

2-طراح یا سازمان دهنده فضای بازی و مواد آموزشی لازم باشد.

3-ارزش گذار باشد.

در مواقع عدم دسترسی کودک پیش دبستانی، به کسی که بتواند از لحاظ رشدی در وی تأثیر مهمی بگذارد، مربی می تواند به صورت آشکار یا پنهان، این نقش را ایفا نماید.

مربی باید مواد آموزشی و فرصتهای لازم، برای بازیهای خلاق و متفکرانه کودک را فراهم نماید.

نقش والدین

والدین در محیط خانه، باید نقش همبازی کودک را به عهده بگیرند. این امر موجب نزدیکی و ارتباط آنها با کودک و افزایش اعتماد به نفس وی می شود؛ در ضمن به رشد شناختی و عاطفی کودک بسیار کمک می کند.

والدین باید به بازیهای کودک توجه داشته باشند، در آن ها شرکت کنند و شرایط لازم را برای بازی آنها فراهم نماید. آنها باید بازیهای خلاق را در اختیار کودک بگذارند و از این طریق، موجب افزایش روحبه کنجکاوی و خلاقیت کودک شوند.

در دوره پیش دبستانی، باید با توجه به اصل نشاط از طریق بازیها، زمینه شادی و نشاط در کودک فراهم شود، و این امر باعث شادمانی در دوران بزرگسالی می گردد.

آموزش هنر به کودکان پیش دبستانی

در ادامه بحث، پیرامون ابعاد مختلف برنامه های درسی و فعالیت های یادگیری آموزش پیش دبستانی، آموزش هنر به کودکان پیش دبستانی را توضیح می دهیم.

همه انسانها دارای حس و استعداد زیبایی شناختی هستند. تعلیم و تربیت باید حس زیبایی شناختی افراد را شکوفا کرده و آن را پرورش دهد. یکی از اهداف عمده نظام آموزشی ایران، پرورش حس زیبایی شناختی کودکان، در تمام مراحل می باشد.

حس زیبایی شناختی

منظور از حس زیبایی شناختی، ایجاد قوه ادراک زیبایی ها در کودکان می باشد. به عبارت دیگر، کودک بتواند زیبایی ها را درک و از آن لذت ببرد. زیبایی ها ارتباط مستقیمی با هنر دارند. ادراک زیبایی، یک جنبه آموزش هنر می باشد و در امتداد آن، خلق زیبایی هاست. کودکان در نظام آموزشی، باید بتوانند آثار زیبا و بدیعی خلق کنند تا دیگران هم از آنها لذت ببرند. با توجه به این مسأله، هدف عمده تعلیم و تربیت ایران، آموزش هنر در دوره پیش دبستانی است که یکی از ابعاد مهم درسی می باشد.

روانشناسان شناختی معتقدند هنر بازتاب دانش و تفکر است. جنبه نمادین و سمبلیک هنر، باعث تقویت فکر و رشد شناختی کودکان می شود. آموزش هنر، زمینه ساز پیشرفت تحصیلی در مراحل بعدی تعلیم و تربیت است.

نظریه روانکاوی بر جنبه عاطفی هنر تأکید می کند. روانکاوان معتقدند: هنر از نظر عاطفی، موجب کاهش احساس خشم، نفرت و پرخاشگری در کودک می شود. خلق آثار هنری، جنبه تصاعدی دارد و باعث تقویت اعتماد به نفس کودک می شود.

روانکاوان معتقدند که نقاشی های آزاد در دوره پیش دبستانی و مقاطع بالاتر، آینه ناخودآگاه کودک است.

شکل والدین در محیط خانه، باعث مشکل عاطفی کودک می گردد و از طریق نقاشی، می توان به این مسأله پی برد.

در دوره پیش دبستانی، علاوه بر نقاشی، کاردستی نیز اجرا می شود. کودک پیش دبستانی در کار هنری، قادر به برش درست مقواها نیست. به همین دلیل، به والدین توصیه می شود که در درست کردن کاردستی با کودک مشارکت داشته و در پرورش استعدادهای وی کوشا باشند.

والدین باید به کودک آزادی و حق انتخاب بدهند و او را به کار خاصی محدود نکنند. مربیان پیش دبستانی باید با آموزشهای هنری جدید آشنا بوده و سعی بر تنوع بخشیدن به فعالیتهای هنری کودک داشته باشند.

والدین با فراهم کردن فرصت ها و کمک به کودک، در انجام فعالیتهای هنری، تأثیر بسیاری بر آموزش هنری وی می گذارند. هنگامی که کودک در خانه کار هنری انجام می دهد، والدین می توانند در کنار وی بنشینند و به او کمک کنند. این امر، موجب امنیت عاطفی کودک می شود و او بهتر می تواند کار هنری را انجام دهد.

در دوره پیش دبستانی، هنگام انجام کارهای هنری، باید به کودک فرصت فعالیت خلاق و آزاد داده و از دخالت در کار وی خودداری شود، زیرا از این طریق، کودک از کار هنری لذت می برد، حس استقلال در وی پرورش می یابد و اعتماد به نفس پیدا می کند. ما باید با توجه به ساختمان روانی و میزان توانایی های کودک، کارهای هنری را به او محول کنیم.

روش های نمایشی و تئاتر، در رشد شناختی و اجتماعی کودک تأثیر بسیاری دارد، زیرا کودک از این طریق، روش بیان و ابزار وجود را یاد می گیرد و این امر، موجب پرورش تکلم وی می شود. کودک یاد می گیرد که با دیگران ارتباط برقرار کند و این امر، سبب پرورش قوه اجتماعی وی می گردد. یکی از جنبه های هنر که بسیار حائز اهمیت بوده و جزء اهداف مهم تعلیم و تربیت است، ایجاد حس قدردانی نسبت به کارهای دیگران در کودک می باشد. چنانچه آموزشهای هنری در دوره پیش دبستانی به درستی انجام شود، کودک علاوه بر احراز حس قدردانی، درک می کند که یک تجربه واحد در مورد همه افراد نتیجه یکسانی ندارد. ممکن است که ما همه کودکان را در معرض یک تجربه واحد هنری قرار بدهیم، اما نتیجه متفاوتی به دست آوریم و کودکان از این طریق، انعطاف پذیری ذهنی پیدا می کنند. افراد از تجربه واحد، برداشت های متفاوتی دارند و آثارشان با یکدیگر متفاوت است، فرد به نظریات دیگران احترام می گذارد و احساس می کند که دیگران، همان تجربه را به طریق دیگر تفسیر و استفاده کرده اند و در کل، هنر باعث تقویت تمام ابعاد رشد می شود.

نظریه شناختی بیان می کند، هنر بازتاب دانش و تفکر است. مراکز پیش دبستانی و والدین نقش مهمی در آموزش هنر به کودک دارند و باید به این امر، توجه بسیاری داشته باشند.

یادگیری هنر در کودک، موجب خلق دانش خواهد شد. دستیابی به خلاقیت، یکی از اهداف مهم آموزش و پرورش است و موجب تحقق سایر اهداف می شود.

پژوهش ها نشان داده اند که استعداد موسیقی افراد در نه سالگی بروز می کند؛ البته می توان زمینه آن را با نوشتن ریتم موسیقی در دوره پیش دبستانی، به کودک آموزش داد یا حداقل کودک را با حرکات موزون آشنا ساخت؛ چون این مسأله زمینه ساز شکوفایی استعداهای موسیقی در نه سالگی به بعد است.

برخی از آموزشهای هنری، در دوره پیش دبستانی انجام نمی شود. کودکان به انجام حرکات موزون و ریتمیک علاقمندند و به موسیقی توجه بسیاری دارند، اما این امر در آموزش های هنری به کار گرفته نمی شود.

به طور کلی، می توان گفت که نقش مربی در آموزش هنری بسیار مهم است. مربی ابتدا باید هدف را تعیین کند، یعنی هدف از اجرای یک فعالیت هنری را در دوره پیش دبستانی بداند؛ این هدف، شکوفایی استعدادهاست. مربی باید مواد آموزشی لازم را تشخیص داده و در دسترس کودکان قرار بدهد.

در مرحله بعد، مربی باید فعالیت های صورت گرفته را ارزشیابی کند، برای مثال، فعالیتهای هنری در چه سطحی است؟ آیا این فعالیت ها قابلیت رشد کودک را دارند؟

در دوره پیش دبستانی، هنر برای کودک بسیار لذت بخش است و باید به عنوان یک بُعد بسیار مهم پیش دبستانی بسط و گسترش داده شود.

آموزش ریاضی در کودکان پیش دبستانی

منظور از آموزش ریاضی در دوره پیش دبستانی، زمینه سازی تشکیل مفهوم عدد و مقدار، برای مراحل بعدی تعلیم و تربیت، یعنی دبستان است.

زمینه ها و جنبه های آموزش ریاضی عبارتند از:

1-ایجاد توانایی طبقه بندی در کودکان پیش دبستانی: یکسری از اشیاء در اختیار کودک قرار داده می شود و کودک باید بر اساس یک یا چند بُعد، آنها را دسته بندی و ردیف کند.

2-ایجاد توانایی نظم و ترتیب در کودکان: به بچه ها یاد می دهیم که اشیاء دارای ابعاد مختلفی هستند. برای مثال، بچه ها باید آنها را از بزرگ به کوچک یا بالعکس دسته بندی نماید. نظم و ترتیب دادن به اشیاء، زمینه ساز تشکیل مفهوم عدد و آموزش ریاضی در دوره دبستان به شمار می رود.

پازل ها به توانایی ساختاری کودک کمک می کنند. هر چیزی که در ذهن کودک با مسائل ارتباط برقرار کند و توانایی ساختاری و ساختمانی کودک را افزایش دهد، به نحوی با منطبق و ریاضی او مرتبط است.

طبق نظریه پیاژه چهار نوع دانش داریم:

1-دانش اجتماعی که موجب یادگیری مهارتهای اجتماعی می شود.

2-دانش فیزیکی: کودک با عمل کردن بر روی اشیاء به خصوصیات آنهاپی می برد.

3-بازنمایی (ایجاد توانایی مقایسه و اندازه گیری): کودک از طریق این دانش، اشیاء را با هم مقایسه می کند؛ البته هنگامی که به کودک پیش دبستانی می گوییم: " اینها را با هم مقایسه کن، " باید از زبان کودک به منظور برقراری ارتباط با وی استفاده نمود. برای مثال، می توانیم بگوییم: کدام یک از اینها شبیه به هم می باشند؟

به منظور ایجاد توانایی مقایسه و اندازه گیری، روشی بنام " تناظر یک به یک " وجود دارد. در این روش، مربی اشکال مختلف را با یکدیگر مطابقت می دهد؛ البته در نظریه شناختی پیاژه، بازنمایی همان مفهوم تداعی بوده که می توان از قالب مشابهت استفاده نمود.

برای مثال، در یک گوشه تصویر، یک گوسفند نقاشی می کنیم، سپس یک عضو آن را در طرف دیگر صفحه قرار می دهیم و از کودک می خواهیم، هر عضو را به حیوان یا شیئ مربوطه وصل کند. تصاویر مختلف، مثل کیف و کتاب را نیز می توان در این تصاویر قرار داد تا کودک بتواند قدرت تمیز و مقایسه داشته باشد.

ایجاد قوه تناظر، به پرورش مفهوم عدد و آموزش ریاضی در کودکان پیش دبستانی کمک می کند.

کودک، سنبلها و علائم قراردادی را از طریق فعالیتهای خلاق هنری، بازنمایی کرده و بروز می دهد. به عبارت دیگر، فعالیتهای هنری، نوعی بازنمایی می باشند. کودک، اندیشه ها و علائق خود را از طریق بازنمایی نشان می دهد و خلاقیت هنری وی ظهور می کند.

4-دانش منطق ریاضی (ایجاد توانایی شمردن و انجام عملیات). یکی از زمینه های تشکیل مفهوم عدد در دوره پیش دبستانی، شمردن است. منظور از دانش منطق ریاضی، ترکیب منطق با ریاضیات است تا کودک بتواند از خود خلاقیت هنری نشان دهد.

در آموزشهای پیش دبستانی و مقاطع بالاتر، ابعاد آموزش و رشد از هم جدا نیستند و می توان چند هدف را در یک فعالیت گنجاند. برای مثال، در بازیهای کودکان که با یکدیگر توپ را دست به دست می کنند، می توان چند هدف را در یک فعالیت گنجاند و مفهوم عدد و شمردن را به آنها یاد داد.

منظور از انجام عملیات، کارهایی است که روی مفهوم عدد انجام می دهد. برای مثال، با نشان دادن یک یا چند سیب، می توان توانایی شمردن، قدرت تمیز مفهوم و تشخیص واحد از کثیر را در کودک ایجاد کرد. این امر، زمینه ساز تشکیل مفهوم عدد در مرحله بعد است.

هر یک از موارد مذکور، به ترتیب اهمیت آنها بیان شده و تمام طبقات، در دانش منطق ریاضی جایگاه بسیار مهمی دارند.

شناخت گرایان معتقدند: کودکان دوره پیش دبستانی، می توانند بدون هیچ قاعده ای طبقه بندی کنند. برای مثال، کودک اسباب بازی خود را در یک گوشه قرار می دهد.

در دوره پیش دبستانی، مربیان و والدین باید توانایی ایجاد طبقه بندی قاعده دار را در کودک به وجود آورند.

باید توجه داشت که حتی مفهوم طبقه بندی که زمینه ساز تشکیل مفهوم عدد در آینده خواهد بود، دارای پیش نیاز می باشد. مفاهیمی وجود دارند که کودک باید آنها را درک کند تا به توانایی طبقه بندی دست یابد. مفاهیمی همچون شبیه بودن، تعلق داشتن به چیزی، در کنار هم قرار دادن، پیش نیاز مفهوم طبقه بندی به شمار می آیند.

آموزش ریاضی دوره پیش دبستانی، بهتر است با آموزش هنر همراه باشد تا کودک در آینده از ریاضی تنفر نداشته باشد.

به طور کلی، می توان گفت که آموزش ریاضی، دوره پیش دبستانی در چند مقوله خلاصه می شود: طبقه بندی، نظم و تربیب، مقایسه و اندازه گیری، شمردن و انجام عملیات.

در این دوره، فعالیتهای دبستانی به کودک آموزش داده نمی شود. در امر آموزش کودک، نباید تعجیلی داشت و باید به او فرصت رشد طبیعی داده شود.